Nöbetçi Eczaneler
Kırmızı et fiyatları, ülke çapında etkili olan şap hastalığı sonrası alınan karantina önlemleri ve üreticilerin erken kesim hamlesi nedeniyle dikkat çekici bir değişim gösteriyor.
Karantina Kararı Sonrası Piyasada Dengeler Değişti
Son haftalarda ülke genelinde büyükbaş hayvanlarda görülen şap hastalığı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın aldığı tedbirler kapsamında hayvan hareketlerinin tamamen durdurulmasına ve tüm hayvan pazarlarının ikinci bir emre kadar kapatılmasına yol açtı. Hastalık hayvanlarda ciddi kilo kaybına ve yaralara neden olurken, insanlara geçmediği vurgulandı.
Ancak bu durum, üreticileri “zarar etmemek” için hızlıca karar almaya itti. Birçok üretici hayvanlarının hastalanmaması için henüz tam büyümemiş hayvanları dahi erken kesime göndermeye başladı.
Et Arzında Geçici Patlama, Fiyatlarda Gerileme
Erken kesim dalgası, piyasada et arzını artırarak fiyatlarda bir miktar geri çekilmeye yol açtı. Ankara’da kıyma fiyatının 730 TL’den önce 700 TL’ye, ardından 680 TL’ye düştüğü, kuşbaşının da 820 TL’den 770 TL’ye gerilediği bildirildi. İstanbul’un Küçükçekmece ilçesinde de tüm et gruplarında yaklaşık 20 TL’lik düşüşler yaşandığı gözlemlendi.
Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç, fiyatlardaki bu düşüşü şöyle değerlendirdi:
“Böyle bir hastalık ülkemizde epeydir yoktu. Şimdi hayvanında hastalık olunca diğerlerine bulaşmasın diye işletmeler hayvanını kesiyor. Hastalığı olmayan üretici de ‘bana bulaşmasın’ diye kesiyor.”
Tunç, panik satışların fiyatları düşürdüğünü ancak bunun kalıcı bir durum olmayacağını vurguladı.
Kasapta Etikete Tam Yansıyor mu?
Üretici fiyatlarında yaşanan %10 ila %20’lik düşüşlerin, tüketiciye kasap ve market raflarında birebir yansımadığı belirtiliyor. Tunç bu konuda da net konuştu:
“Şu anda üreticide karkas et fiyatı %10-%20’ye kadar düştü. Ancak bu etiket fiyatlarına tam olarak yansımıyor. Et tüketimi de aşure ayı nedeniyle azaldı. Üreticiden alınan fiyat düşünce markette ve kasapta da düşmesi gerekir.”
Tunç ayrıca, üreticilere aceleci davranmamaları yönünde çağrıda bulundu:
“Elimizdeki hayvanın kıymetini bilelim. Ülkemizin et açığı var. Günü gelmemiş eti kesmesinler.”
Gelecekte Fiyat Artışı Riski
Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Başkanı Tunç’un en büyük endişesi ise şu:
“Şimdi ekonomik olarak kayba uğruyoruz. İleride et fiyatları daha da yükselebilir. 15-20 gün veya 1 ay sonra bu fiyatlar tekrar eski seviyelerine gelecektir. Hatta eski seviyelerini bile geçebilir.”
Tunç, Bakanlığın aşılama çalışmalarına hız verdiğini ve biyogüvenlik önlemlerine uyulması halinde sorunun kontrol altına alınabileceğini belirtti.
Tüketici Cephesinden Sert Mesaj
Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkanı Aydın Ağaoğlu ise tüketici gözünden değerlendirmede bulundu. Ağaoğlu, şap hastalığı nedeniyle artan arzın fiyatları bir miktar düşürdüğünü, ancak bu durumu fırsatçılığa çevirenlerin de olduğunu savundu:
“Fiyatları yükseltmek isteyen piyasa aktörleri, şap hastalığı nedeniyle kesime giden hayvanlar yüzünden fiyatları bir miktar da olsa geri çekmek zorunda kaldılar. Ne var ki bilinçlenmiş tüketicilerle bilek güreşi yapmak isteyen satıcılar tüketicilerden derslerini alırken, bir yandan da kesime giden hayvanlar ülkenin hayvan varlığında azalışa yol açacağından ötürü gelecek dönemde yine et konusunda bir darboğaz oluşma ihtimali yüksektir.”
Ağaoğlu özellikle zincir marketlerde fiyatlarda bir miktar gerileme yaşandığını ifade etti:
“Kasap esnafında değil de büyük alım yapan zincir marketlerde fiyatlarda bir miktar gerileme hissediliyor.”
Fırsatçılık Uyarısı ve Ahlaklı Ticaret Çağrısı
Ağaoğlu, fırsatçılara sert mesaj verdi:
“Fiyat belirlenirken maliyet unsuru dikkate alınmalıdır. Sadece talep arttığı için temel ihtiyaç ve gıda ürünlerinde fiyatların artırılması tek kelime ile fırsatçılıktır.”
Tüketicilerin bu dönemde fiyat artışlarına karşı duyarlı ve bilinçli davranması gerektiğini vurgulayan Ağaoğlu, satıcılara da çağrıda bulundu:
“Biz tüketiciler olarak satıcılardan ahlaklı ticaret, kamu otoritesinden etkili denetim bekliyoruz. Ekonomik sıkıntı altında fırsatçılara verilecek bir kuruş dahi yoktur. Şunu unutmasınlar, tüketicilerle bilek güreşi yapan sonunda kendisi kaybeder.”
Erken Kesimin Gelecek Etkileri
Sektör temsilcileri, şap hastalığının yol açtığı bu erken kesim dalgasının birkaç hafta veya ay sonra ciddi bir arz sıkıntısına ve fiyat artışına neden olabileceğini vurguluyor. Şu anda üreticide karkas et fiyatı 400-420 TL bandında işlem görürken, bu rakamın ileride çok daha yukarı çıkması olasılığı gündemde.
Bülent Tunç’un uyarısı son derece net:
“Birtakım fırsatçılar sanki hastalıkla ilgili olağanüstü bir durum varmış gibi üreticilerin ellerindeki ürünü sattırmaya çalışıyor. Bu tür spekülasyonlara itibar edilmesin. Yetişmemiş et ürününü kesmeyelim.”
Üreticilere ve Tüketicilere Ortak Mesaj
Hem üretici hem de tüketici temsilcileri, ortak bir noktada buluşuyor: Panik yapılmamalı, planlı hareket edilmeli ve fırsatçılığa karşı dikkatli olunmalı.
Bakanlık ise ülkedeki hayvan varlığının korunması ve hastalığın yayılmaması için aşılama ve biyogüvenlik tedbirlerini sıkılaştırmış durumda. Uzmanlar, bu dönemde alınacak tedbirlerin fiyat istikrarını korumak için hayati olduğunun altını çiziyor.