Nöbetçi Eczaneler
Türkiye’den yıllık 1,5 milyar metreküp doğalgaz almak için imzaladığı anlaşmada borçlarını ödemeyen Bulgaristan, şimdi de sözleşmenin iptali için adımlar atıyor.
Türk Akım Projesi ve Bulgaristan Anlaşması
Türkiye, Rus gazını Avrupa’ya ulaştırmak için başlattığı Türk Akım Doğal Gaz Boru Hattı projesiyle Bulgaristan’a da gaz iletmeye başlamıştı. 2021’de Sırbistan ayağı devreye giren hattın Bulgaristan bağlantısı için ise 2023’te kritik bir anlaşma imzalandı.
Anlaşmanın Detayları
3 Ocak 2023’te imzalanan sözleşme uyarınca Türkiye, Bulgaristan’a yılda 1,5 milyar metreküp doğalgaz sağlayacaktı. 13 yıl süreli anlaşmanın toplam maliyeti 2,2 milyar dolar olarak belirlenmişti. Bulgaristan böylece Rus gazına olan tam bağımlılığını azaltmayı ve Türkiye’nin LNG terminallerine erişim sağlamayı hedefliyordu.
Günlük Yarım Milyon Dolar Ödeme Taahhüdü
Anlaşma gereği Bulgaristan, gazı fiziksel olarak çekip çekmemesine bakılmaksızın Türkiye’ye günlük yaklaşık 500 bin dolar ödeyecekti. Bu ödeme, Türkiye’deki LNG terminalleri ve iletim altyapısının kullanımını kapsıyor. Ancak bu maddeler Bulgaristan’da büyük tartışmalara neden oldu.
Bulgaristan’da Siyasi Kriz ve Tartışmalar
2024 yılı boyunca Bulgaristan’da enerji politikaları sert şekilde eleştirilmeye başladı. Mayıs ayında parlamentoda yapılan oturumlarda, mevcut Enerji Bakanı Jeço Stankov ve eski Bakan Rosen Hristov ifade verdi. Bulgargaz’ın yöneticileri de milletvekilleri tarafından sorgulandı.
Borç Batağı İddiaları
Enerji Bakanı Stankov, Bulgargaz’ın anlaşma nedeniyle kullanılmayan kapasite için ödeme yapmak zorunda kaldığını ve bu durumun kurumu borç batağına sürüklediğini öne sürdü. Mayıs ayına kadar Bulgaristan’ın BOTAŞ’a 359 milyon dolar ödediği açıklandı.
Savcılık Soruşturması Başlatıldı
Anlaşmanın ülkede yarattığı mali yük ve siyasi kriz savcılığın devreye girmesine neden oldu. Sofya Şehir Savcılığı, Bulgargaz ile BOTAŞ arasındaki gaz iletim anlaşması hakkında soruşturma başlattı. Eski Enerji Bakanı Rosen Hristov hakkında da inceleme yürütülüyor.
Yolsuzluk ve İhmal İddiaları
Bulgaristan Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu, Enerji Bakanlığı, Bulgargaz ve Bulgartransgaz ofislerinde arama yaptı. Savcılığa göre, Aralık 2022’de bir yetkili, sözleşme müzakereleri sırasında kamu malını idare etmede gerekli özeni göstermedi. Bu ihmalin Bulgargaz’a büyük bir mali zarar verdiği iddia ediliyor.
Eski Bakanın Evinde Arama
Eski Enerji Bakanı Rosen Hristov’un evinde yapılan arama ülkede gündem oldu. Hristov’un sosyal medyada paylaştığı bir videoyu kısa sürede silmesi ve ertesi gün evinin aranması dikkat çekti. Hristov aramayı doğrulayarak hakkındaki iddiaları reddetti.
Enflasyon ve Maliyet Artışları
Anlaşma, ödeme tutarının yıllar içinde enflasyona göre ayarlanmasını öngörüyor. Enerji Bakanı Stankov’a göre, bu yapılandırma nedeniyle Bulgaristan’ın toplam ödeme yükü anlaşma süresince altı milyar levayı bulabilir. Ayrıca, Bulgaristan’ın dört milyar leva ödemeden anlaşmadan çıkamayacağı ifade ediliyor.
Anlaşmayı İptal Etmek İstiyorlar
Tüm bu tartışmalar ve mali yük nedeniyle Bulgaristan’da siyasi çevreler anlaşmanın iptalini gündeme taşıdı. Ancak Türkiye’yle yapılan anlaşmanın hukuki bağlayıcılığı ve olası tazminat yükü nedeniyle bu konuda belirsizlik devam ediyor.
Bölgesel Enerji Dengelerine Etkisi
Bu kriz sadece Türkiye-Bulgaristan ilişkilerini değil, bölgedeki enerji dengelerini de etkiliyor. Rus gazına alternatif hatlar ve kaynaklar oluşturma hedefindeki Avrupa Birliği, Türkiye üzerinden sağlanan iletimi kritik bir seçenek olarak görüyor. Bulgaristan’ın anlaşmadan çekilmesi durumunda yeni kaynak arayışları ve iletim hatları gündeme gelebilir.