Nöbetçi Eczaneler
Çin’in yeni nesil deneysel uydusu Shiyan-28B 01, fırlatıldıktan tam altı gün sonra ABD tarafından tespit edilince küresel güvenlik uzmanlarının dikkatini üzerine çekti. 3 Temmuz 2025’te Çin’in Xichang Uydu Fırlatma Merkezi’nden uzaya gönderilen uydu, olağan protokollerin aksine uzun süre hiçbir gözlem sisteminde izlenemedi.
Uzmanlara göre uydular genellikle fırlatmadan sonraki 24 ila 48 saat içinde gözlemlenebilir hale gelirken, Shiyan-28B bu sürenin iki katı kadar bir süre boyunca “görünmez” kaldı.
Beklenmedik Yörünge ve Sıra Dışı Manevra
ABD Uzay Kuvvetleri’ne bağlı Space Domain Awareness (Uzay Alanı Farkındalığı) Birimi, 9 Temmuz’da uydunun nihayet izlenebilir hale geldiğini duyurdu. Uydunun, 794 × 796 kilometrelik bir irtifada ve sadece 11 derecelik bir yörünge eğimi ile hareket ettiği tespit edildi.
Ancak dikkat çeken bir diğer nokta ise uydunun fırlatma sırasında planlanan 35 derecelik eğimden sapması oldu. Uyduyu taşıyan roketin üç kez yön değiştirerek bu düşük eğime ulaşması, uzmanlar tarafından “olağandışı manevra” olarak değerlendirildi.
Güney Çin Denizi ve Hint Okyanusu Üzerinde Dönüyor
Yörüngenin alçak eğimli oluşu, uydunun özellikle Güney Çin Denizi ve Hint Okyanusu gibi stratejik bölgeler üzerinden geçtiğini ortaya koyuyor. Bu da uydunun yalnızca teknolojik test amacı taşımadığına, askeri ve istihbari görevler için kullanılıyor olabileceğine dair şüpheleri artırdı.
Uluslararası uzay gözlemcisi Jonathan McDowell, Çin’in daha önce bu kadar düşük eğimli bir yörünge kullanmadığını vurguladı.
Shiyan Serisi: Test mi, Gözetleme mi?
Çin’in “Shiyan” adını verdiği bu seri uydular daha önce de benzer gizemli faaliyetlerle gündeme gelmişti. Çinli yetkililer, bu uyduların “uzay ortamını gözlemlemek” için geliştirildiğini savunurken, ABD’li savunma uzmanları, bunların çoğunun gizli askeri görevlerde kullanıldığını düşünüyor.
Kısa süre önce iki farklı Çin uydusunun uzayda kenetlenerek yakıt transferi gerçekleştirmesi, bu sistemlerin görev süresini artırmak ve askeri gözetleme kabiliyetini sürdürülebilir kılmak amacıyla geliştirildiğine dair yorumlara neden olmuştu.
NASA Gözünü Shiyan-28B’ye Dikti
NASA ve diğer batılı uzay ajansları, Shiyan-28B’nin hareketlerini yakından izliyor. ABD istihbarat çevreleri, uydunun potansiyel olarak düşük eğimli yörünge üzerinden stratejik gözetleme gerçekleştirebileceğini değerlendiriyor.
Bu gelişme, uzay güvenliği, uydu teknolojisi ve uluslararası rekabet konularının yeniden küresel gündeme taşınmasına neden oldu.