Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), sivrisinek yoluyla bulaşan chikungunya virüsünün yayılımının kontrol altına alınamaması halinde, 2005 yılındaki büyük salgının benzerinin yaşanabileceği konusunda uyarıda bulundu. Uzmanlar, virüsün küresel ölçekte ciddi bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekiyor.

5,6 Milyar Kişi Risk Altında

DSÖ’nün tropikal hastalıklar uzmanı Diana Rojas Alvarez, Cenevre’de düzenlenen basın toplantısında yaptığı açıklamada, chikungunya virüsünün şu anda 119 ülkede dolaşımda olduğunu ve yaklaşık 5,6 milyar kişiyi tehdit ettiğini belirtti. Alvarez, virüsün kamuoyunda çok tanınmadığını ancak ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını vurguladı.

Chikungunya Belirtileri Neler?

Virüs, başta Aedes aegypti ve Aedes albopictus (kaplan sivrisineği) olmak üzere enfekte dişi sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşıyor. Yüksek ateş, deri döküntüsü ve haftalarca sürebilen şiddetli eklem ağrıları chikungunya’nın başlıca belirtileri arasında. Alvarez, bazı hastalarda bu ağrıların kalıcı fiziksel sakatlıklara dönüştüğünü, vakaların %40’a varan kısmında kalıcı eklem sorunları görüldüğünü kaydetti.

Hint Okyanusu Modeli Tekrar Ediyor

Uzmanlar, virüsün yayılma modelinin 2004–2005 yıllarında Hint Okyanusu’nda yaşanan büyük salgını andırdığını söylüyor. O dönem Reunion, Mayotte ve Mauritius gibi ada ülkeleri ciddi şekilde etkilenmişti. Bugün de benzer bir tablo yaşanıyor; sadece Reunion Adası’nda halkın üçte birinin virüse yakalandığı tahmin ediliyor.

Yayılım Afrika ve Asya’da Hızlandı

DSÖ verilerine göre, Madagaskar, Somali ve Kenya gibi ülkelerde vaka artışları gözlemlenirken, Hindistan’da 2024 yılında patlak veren salgın sonrası Sri Lanka ve Bangladeş’te de vaka sayıları artmaya devam ediyor. Ayrıca Avrupa’da ithal vakaların yanı sıra Fransa’da yerel bulaşma, İtalya’da ise şüpheli enfeksiyonlar tespit edildi.

Aşı Yok, Tedavi Yok – Önlem Şart

Henüz chikungunya virüsü için onaylanmış bir aşı ya da özel bir tedavi bulunmuyor. DSÖ, salgının etkili olduğu bölgelerde toplumsal bağışıklığın zayıf olduğunu, nüfusun %75’ine kadarının etkilenebileceğini belirtiyor.

Uzmanlar, bu tablonun önüne geçebilmek için acil müdahale planlarının hazırlanması gerektiğini söylüyor.

Türkiye’de Chikungunya Riski Artıyor

Türkiye’de chikungunya bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar arasında yer almasa da, arbovirüsler kapsamında gözetim altında tutuluyor. Son yıllarda, virüsü taşıyabilen kaplan sivrisineği (Aedes albopictus) başta olmak üzere bazı türlerin Karadeniz kıyıları ve Marmara Bölgesi’nde görülmesi, yerel bulaşma riskini artırıyor.

DSÖ, özellikle iklim değişikliği nedeniyle bu sivrisinek türlerinin daha kuzey enlemlere yayıldığını, bu durumun Avrupa ve Türkiye gibi bölgeler için potansiyel tehlike oluşturduğunu ifade ediyor.

Vatandaşa Uyarı: Sivrisinekten Korunun

DSÖ, sivrisinek ısırıklarından korunmak için halkı sivrisinek kovucu kullanmaya, saksı ve kova gibi su birikebilecek alanları boş tutmaya ve açık hava aktivitelerinde dikkatli olmaya çağırıyor. Özellikle sabah erken ve öğleden sonra geç saatlerde sivrisineklerin daha aktif olduğu vurgulanıyor.

Sonuç: Tarih Tekerrür Etmeden Önlem Alınmalı

DSÖ uzmanı Alvarez, “2004–2005’teki salgın modelini tekrar görüyoruz. Tarihin tekerrür etmesini önlemek için şimdi harekete geçmeliyiz” diyerek uluslararası toplumu uyardı. Yetkililer, halk sağlığı sistemlerinin hazırlıklı olması ve erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.