İsrail’de askerlik tartışmaları, Haredi Yahudiler ve hükümet arasında ciddi bir krize dönüştü. Haham Dov Lando’nun sert açıklamaları ve hükümetin zayıflayan koalisyonu ülkede yeni bir gerilimin kapısını araladı.

Haham Lando’dan Net Mesaj: “Küresel Mücadeleye Girişeceğiz”

İsrail’de son günlerde askerlik sistemine yönelik en sert tepki, Degel HaTorah Partisi’nin önde gelen dini liderlerinden Haham Dov Lando’dan geldi. Özellikle iki Haredi gencin asker kaçağı oldukları gerekçesiyle tutuklanmasının ardından Lando’nun şu ifadeleri dikkat çekti:

“İsrail devleti, Yeşiva (Tevrat Okulu) öğrencilerine savaş ilan etti. Haredi Yahudiliği, daha önce hiç olmadığı kadar küresel bir mücadeleye girişecek.”

Bu açıklama, Haredi cemaatinin hükümete karşı tavrının sadece yerel değil, uluslararası düzeyde organize bir tepkiye dönüşeceğini ortaya koydu. Bnei Brak kentinde düzenlenen bir konferansta konuşan Lando, “İsrailli yetkililer Yeşiva öğrencilerini tutuklamaya devam ederse, hükümet birleşik, küresel Haredi Yahudiliği ile karşı karşıya kalacak” diyerek sert bir mesaj verdi.

Koalisyonun Dağılış Süreci: Haredi Partiler Hükümeti Bıraktı

Haredi toplumun temsil edildiği Şas, Degel HaTorah ve Agudat Israel partilerinden oluşan Birleşik Tevrat Yahudiliği İttifakı, geçtiğimiz ay zorunlu askerlikten muafiyet sağlayacak yasa tasarısının meclise sunulmaması üzerine hükümetten çekildi. Bu gelişmeyle birlikte Netanyahu liderliğindeki hükümet, 120 sandalyeli Knesset’te yalnızca 50 milletvekiliyle azınlık hükümeti haline geldi.

Bu siyasi kırılma, yalnızca hükümet içi dengeleri değil, İsrail’in askeri ve toplumsal yapısını da etkileyen bir krize dönüşmeye başladı.

Zorunlu Askerlik Yasası: Harediler Neden Karşı Çıkıyor?

İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen her bireyin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekiyor. Ancak Harediler, uzun yıllardır bu uygulamadan muaf tutuluyordu. Haredi cemaatine mensup bireyler, “Tanrı’ya hizmetin devlete hizmetten üstün olduğu” inancını taşıyor ve silahlı kuvvetlere katılmayı dini gerekçelerle reddediyor.

Bu ayrıcalık, laik kesim ve seküler politikacılar tarafından “eşitsizlik” ve “ayrıcalık” olarak görülürken, Harediler için bir yaşam biçiminin korunması anlamına geliyor.

Yüksek Mahkeme Kararı Krizin Fitilini Ateşledi

İsrail Yüksek Mahkemesi, 25 Haziran 2024’te aldığı tarihi kararla, Haredi erkeklerin askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığını açıkladı. Mahkeme, askerlik yaşına gelmiş Haredilerin orduya alınması gerektiğine hükmetti.

Kararın ardından Netanyahu hükümeti yaklaşık 80 bin Haredi erkekten 24 binine askerlik celbi gönderdi. 2025-2026 askerlik yılı için kalan kısmına da yaz aylarında emir gönderileceği duyuruldu.

Bu gelişme, Haredi partilerin hükümetten kopmasına ve siyasi çatlağın toplumsal krize dönüşmesine neden oldu.

Haredi Toplumundan Küresel Direniş Sinyali

Haham Lando’nun açıklamaları, İsrail içinde tutuklamalar devam ederse dış ülkelerde yaşayan Haredi cemaatlerin de organize eylemlere katılacağını ortaya koyuyor. Lando, “Hükümet, küresel Haredi Yahudiliği ile karşılaşmaya hazır olmalı” diyerek, yalnızca yerel bir politik hamleden değil, uluslararası çapta organize edilecek bir kampanyadan söz etti.

Bu kampanyanın protestolar, diplomatik baskı, uluslararası lobicilik faaliyetleri ve medya çalışmaları içerebileceği belirtiliyor.

İsrail Ordusu ve Asker Açığı

7 Ekim 2023’ten itibaren Gazze başta olmak üzere birçok cephede aktif operasyonlar yürüten İsrail ordusu, artan askeri ihtiyaçlar nedeniyle yeni insan kaynağına ihtiyaç duyuyor. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için daha önce askerlik yapmayan grupların orduya alınması gündeme geldi. En çok tartışma yaratan ise Haredi Yahudilerin orduya çağrılması oldu.

Bu karar, sadece dini liderlerin değil, sıradan Haredi vatandaşların da tepkisine yol açtı. Pek çok kişi, celp emrine rağmen askere gitmeyi reddediyor ve bu durum yeni tutuklamalara zemin hazırlıyor.

Mecliste Kriz Derinleşiyor

Haredi partiler, askerlikten muafiyet sağlayacak yasanın çıkarılmaması nedeniyle sadece hükümetten çekilmekle kalmadı, aynı zamanda meclis çalışmalarını da boykot etmeye başladı. Bu boykot, parlamentonun fesih oylamasına kadar varan bir kilitlenmeye neden oldu.

Ancak yapılan oylamada yeterli çoğunluk sağlanamadı ve meclis feshedilemedi. Bu durum hükümetin hem meşruiyetini hem de karar alma yetkisini askıya alacak kadar ciddi bir tıkanıklığa yol açtı.

İsrail İçin Çifte Baskı: İçeriden Asker Krizi, Dışarıdan Uluslararası Baskı

Netanyahu hükümeti, bir yandan Gazze saldırıları nedeniyle artan uluslararası baskılarla karşı karşıya. Diğer yandan ise içeride askeri dengeyi korumakla dini dengeleri gözetmek arasında sıkışmış durumda. Haredi liderlerin uluslararası kampanya başlatma tehdidi, hükümeti sadece iç politikada değil, dış ilişkilerde de zor durumda bırakabilir.

Haredi toplumun küresel düzeydeki etkili medya ve finans kanalları düşünüldüğünde, böyle bir kampanyanın İsrail’in uluslararası itibarını sarsma potansiyeli taşıdığı yorumları yapılıyor.