Kritik NATO Zirvesi bugün Hollanda’nın Lahey kentinde başladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı zirve, hem Avrupa-Atlantik güvenliği hem de ABD Başkanı Donald Trump’ın olası çıkışları nedeniyle dikkatle izleniyor. Zirvede NATO üyelerinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYİH) yüzde 5’ini savunmaya ayırma hedefi konuşulurken, Trump’ın zirveyi terk etme ihtimali tartışma konusu oldu.

Zirvenin Gündeminde Savunma Yatırımları ve Transatlantik Güvenlik Var

Lahey’de düzenlenen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde üyeler, Avrupa-Atlantik coğrafyasındaki tehditlere karşı stratejik iş birliğini güçlendirmeyi hedefliyor. Zirvede öne çıkan başlıklardan biri, “Yeni Savunma Yatırım Taahhüdü” oldu.

NATO, üye ülkelerden savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarmalarını talep ederken, özellikle Almanya’nın da bu hedefe destek vermesi dikkat çekti. Bu taahhüt, mevcut yüzde 2’lik harcama hedefinin çok üzerinde olması nedeniyle tarihi bir kırılma noktası olarak değerlendiriliyor.

Trump’ın Varlığı ve Olası Terk Senaryosu Zirveyi Gölgeliyor

ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık dönemindeki ilk NATO Zirvesi’ne katılırken, geçmişteki ani çıkışları yeniden gündemde. Diplomatlar, Trump’ın zirveyi Kanada’daki G7 Zirvesi gibi aniden terk etmesi olasılığını “ciddi bir risk” olarak değerlendiriyor.

NATO’da uzun yıllar görev yapmış olan Jamie Shea, Deutsche Welle’ye verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:
“Umarım Trump, Kanada’daki son G7 zirvesinde yaptığı gibi bu zirveden de erken ayrılmaz.”

Shea, Trump’ın NATO’nun yaptığı olumlu çalışmaları görmesinin önemine vurgu yaparak, bu yapıların yalnızca Avrupa’nın değil, ABD’nin güvenliği için de kritik olduğunu hatırlattı.

Yüzde 5 Hedefi: Avrupa İçin Dönüşüm Zamanı mı?

NATO üyeleri uzun süredir bütçelerinin yüzde 2’sini savunmaya ayırma konusunda taahhütte bulunmuştu. Ancak bu hedefe hâlâ ulaşamayan birçok ülke bulunurken, yeni yüzde 5 hedefi pek çok başkentte endişe yarattı.

Bu oran, özellikle sosyal harcamalara öncelik veren Avrupa Birliği ülkeleri için bir paradigma değişimini temsil ediyor. NATO şemsiyesi altındaki güvenliğe alışmış olan AB ülkeleri, artık askeri anlamda daha bağımsız bir çizgiye yönelmeye zorlanıyor.

Rutte: “Rusça Kursuna Yazılmak Zorunda Kalabilirsiniz”

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Avrupa kamuoyunda oluşabilecek tepkiye karşı dikkat çeken bir açıklamada bulundu. Sosyal harcamaların kesilmesine tepki gösterenlere şu yanıtı verdi:
“Bunu yapmadığımız takdirde 4-5 yıl içinde gerçekten tehdit altında olacağız. O zaman ya Rusça kursuna yazılmanız ya da Yeni Zelanda’ya taşınmanız gerekecek.”

Rutte’nin önerisine göre, GSYİH’nin yüzde 3,5’i doğrudan savunma harcamalarına, yüzde 1,5’i ise güvenlikle bağlantılı yatırımlara ayrılacak.

Hangi Harcamalar Güvenlikle Bağlantılı Sayılacak?

Yüzde 1,5’lik bölümde yer alacak güvenlik bağlantılı yatırımlar arasında şunlar bulunuyor:

Siber güvenlik
Hibrit saldırılara karşı önlemler
Ağır askeri araçlara uygun altyapı
Sivil savunma önlemleri
Ukrayna’ya yapılacak yardımlar

NATO diplomatları, bu yeni harcama tanımlarının ülkeler arasında tartışmaya açık olduğunu, ancak prensipte bir uzlaşma sağlandığını aktarıyor.

Erdoğan Zirvede İkili Görüşmeler Yapacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da NATO Zirvesi için Hollanda’ya gitti. Erdoğan’ın zirve kapsamında bazı NATO liderleriyle birebir görüşmeler gerçekleştirmesi bekleniyor. Bu görüşmelerin başlıca gündeminde İsveç ve Finlandiya’nın üyelik süreçleri, Karadeniz güvenliği ve Suriye’deki gelişmeler yer alabilir.

Trump’ın İkinci Döneminde NATO: Dönüşüm Mü, Dağılma mı?

Trump’ın NATO’ya bakışı daha önceki başkanlık döneminde çokça tartışılmıştı. “ABD’nin Avrupa’nın güvenlik yükünü neden taşıdığı” yönündeki eleştirileriyle tanınan Trump, bu zirvede de müttefiklerin daha fazla mali sorumluluk almasını talep ediyor.

Ancak bu yaklaşımın NATO’daki birlik ruhunu zedeleyip zedelemeyeceği tartışma konusu. Avrupa ülkeleri, Trump’ın yeniden başkan olmasının ardından ABD’nin NATO’dan kopabileceği endişesini taşıyor.

NATO Zirvesi Türkiye’yi Nasıl Etkileyecek?

Yeni bütçe hedefleri ve askeri sorumluluklar, Türkiye gibi önemli NATO ülkelerini de yakından ilgilendiriyor. Türkiye’nin savunma harcamalarında GSYİH’ye oranla yapacağı artış, ekonomik planlamalar ve bütçe öncelikleri açısından büyük önem taşıyor.

Ayrıca Karadeniz’deki güvenlik dengesi, Rusya-Ukrayna Savaşı ve Orta Doğu’daki gelişmeler Türkiye’nin NATO içindeki stratejik konumunu güçlendirebilir.