İngiltere hükümeti, yapay zeka ve gelişmiş algoritmalar kullanarak cinayet işleme potansiyeli olan kişileri önceden tespit etmeye yönelik bir proje başlattı. Amaç, şiddet suçlarının işlenmesinin önüne geçmek ve toplum güvenliğini artırmak olarak açıklandı. Proje kapsamında polis kayıtları, denetimli serbestlik verileri ve çeşitli resmi kaynaklardan elde edilen kişisel bilgiler analiz edilecek. Bu analizde isim, doğum tarihi, etnik köken gibi temel verilerin yanı sıra ruh sağlığı geçmişi, bağımlılık durumu ve aile içi şiddet mağduriyetleri gibi hassas bilgiler de yer alacak.

İnsan Hakları ve Etik Endişeler

İnsan hakları örgütleri, projenin “distopik” ve “tüyler ürpertici” olduğunu belirterek, bu uygulamanın etik dışı ve ayrımcı olabileceği uyarısında bulunuyor. Uzmanlar, kullanılan verilerin özellikle azınlık gruplarına ve yoksul kesimlere karşı önyargılı sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor. Projenin, masum bireylerin özgürlüklerini kısıtlayabileceği ve temel hak ihlallerine yol açabileceği belirtiliyor.

Ceza Hukuku Açısından Sakıncaları

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Zafer İçer, projenin ceza hukuku açısından ciddi sorunlar barındırdığını vurguladı. Ceza hukukunda bir kişinin cezalandırılması için suça ilişkin somut icra hareketlerinin başlaması gerektiğini ifade eden İçer, henüz işlenmemiş bir suç için önleyici yaptırımların uygulanmasının hukuka aykırı olduğunu belirtti. Potansiyel suç tahmini üzerine karar alınmasının özgürlüklerin kısıtlanması ve ayrımcılığa zemin hazırlaması riski taşıdığına dikkat çekti.

Eğitim ve Sosyal Hayata Etkileri

Uzmanlar ve insan hakları savunucuları, bu tür tahmin sistemlerinin eğitim hayatını olumsuz etkileyebileceğini belirtiyor. Potansiyel suçlu olarak işaretlenen çocuklar ve genç yetişkinlerin üniversite ve lise girişlerinde, burs başvurularında ya da sınavlarda zorluk yaşayabileceği, eğitim hakkının engellenebileceği uyarısı yapılıyor. Ayrıca bu durumun öğrencilerin sosyal hayatından dışlanmasına ve psikolojik baskıya maruz kalmasına neden olabileceği vurgulanıyor.

‘Azınlık Raporu’ Filmini Hatırlatan Proje

İngiltere’nin geliştirdiği bu yapay zeka projesi, 2002 yapımı Steven Spielberg filmi ‘Azınlık Raporu’nu akıllara getiriyor. Filmde, suç işlenmeden önce ‘PreCrime’ adlı bir sistem sayesinde potansiyel suçlular tespit edilip tutuklanıyordu. Uzmanlar, gerçek hayatta benzer teknolojilerin etik ve hukuki sınırlarının çok dikkatli değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor.