Nöbetçi Eczaneler
Çalışma hayatında haftalık izin kuralları, Resmi Gazete’de yayımlanan son düzenleme ile değişti. Özellikle turizm sektörünü kapsayan bu yeni uygulama, 10 günde 1 izin hakkı ile dikkat çekti. Şimdi gözler, bu sistemin diğer sektörlere yayılıp yayılmayacağına çevrildi.
Turizm Sektörüne Özel 10 Günde 1 İzin Hakkı
Geçtiğimiz günlerde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni düzenlemeye göre, turizm sektöründe çalışanlara haftalık izinlerini 10 gün içerisinde kullanma hakkı tanındı. Bu düzenleme, yoğun sezonlarda aralıksız çalışan otel, restoran, seyahat acentesi ve plaj işletmelerinde görev yapan milyonlarca çalışanı doğrudan ilgilendiriyor.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Melis Elmen, bu konuda şu açıklamayı yaptı:
“Evet, şu an için sadece turizm sektörü kapsanıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik, turizm iş kolunda çalışanlar için geçerli. İş Kanunu’na geçici bir madde eklendi ve bu madde ‘turizm sektöründe, sezonluk işlerde’ çalışanların haftalık izinlerinin 10 gün içinde kullanılabileceğini belirtiyor.”
Diğer Sektörler Bu Sisteme Geçebilir mi?
Yeni uygulamanın yalnızca turizm sektörüyle sınırlı kalıp kalmayacağı merak konusu. Uzmanlara göre bu sistem, özellikle sezonluk ve yoğun tempolu sektörlerde yaygınlaştırılabilir.
Melis Elmen bu olasılıkla ilgili şunları söylüyor:
“Bu mümkün. Şu anda sadece turizm sektörü için geçerli ama ileride sezonluk veya yoğun tempolu diğer sektörlere de yayılabilir. Özellikle tarım, inşaat veya bazı hizmet alanlarında da benzer talepler olabilir.”
Ancak bu adımın sendikalar ve işçi temsilcileriyle müzakere edilmeden uygulanmasının zor olduğu belirtiliyor. Çünkü işçi hakları, dinlenme süreleri ve iş sağlığı açısından haftalık iznin ötelenmesi ciddi sonuçlar doğurabilir.
10 Günde 1 İzin Zorunlu mu, Tercihe mi Bağlı?
Yeni düzenleme ile işverenlere haftalık izinleri 10 günde bir kullandırma yetkisi verildi. Ancak bu durum zorunluluk değil, işverenin inisiyatifine bırakılmış bir hak.
“Hayır, zorunluluk yok. İşçi ile işveren anlaşırsa, 7 gün çalışıp 1 gün izin yapılabilir. Ancak işveren isterse ve yasalara aykırı değilse işçiye 10 gün boyunca çalıştırıp 11. gün izin kullandırabilir.”
ifadeleriyle uzmanlar, taraflar arasında uzlaşma şartının da önemini vurguluyor.
Ancak Elmen şu uyarıyı da ekliyor:
“İşveren ‘Ben 10 gün çalıştırırım, 1 gün toplu izin veririm’ diyebilir. Yasa buna izin veriyor. Ancak şunu unutmamak gerekir ki işçi kabul etmiyorsa bu konuda zorla dayatma yapılamaz. Ama ekonomik güç işverenin elinde. Bu sebep ile işçi zor durumda da kalabilir.”
İnşaat Sektörü de Başvuru Yaptı
Yeni izin modelinin dikkat çekmesiyle birlikte inşaat sektörü de benzer bir düzenleme talebiyle devreye girdi. Özellikle büyük şantiyelerde sezonluk çalışan işçiler için, uzun çalışma periyotları sonrası toplu izin kullanımı daha avantajlı olabiliyor.
Bu talebin kabul edilmesi hâlinde uygulamanın diğer sektörlere de yayılması kaçınılmaz olacak. Ancak kararın nasıl verileceği ve hangi sektörleri kapsayacağına dair henüz resmi bir açıklama yapılmış değil.
Yurt Dışındaki Emeklilere SGK Kolaylığı
Yeni düzenlemeler yalnızca haftalık izinlerle sınırlı değil. Resmi Gazete’de yer alan bir diğer dikkat çekici madde ise yurt dışında yaşayan emekliler ve hak sahipleriyle ilgili.
“Yeni düzenleme ile yurt dışında yaşayan ve SGK’dan yaşlılık, malullük ya da ölüm aylığı alanlara yapılacak asgari ödeme işlemlerini doğrudan SGK belirleyecek. Eskiden bu işlemler biraz daha bürokratik ve zamana yayılmıştı. Artık SGK doğrudan bu konuda karar verici olacak.”
şeklindeki açıklamalar, özellikle Avrupa’daki Türk vatandaşları açısından önemli kolaylıklar sağlıyor.
Posta ile Evrak Gönderme Dönemi Sona Eriyor
Yurt dışında ikamet eden sigortalı ve emekliler için bürokrasi azaltılıyor. Artık SGK işlemleri için Türkiye’ye gelme ya da posta yoluyla belge gönderme zorunluluğu ortadan kalkıyor.
“Postayla evrak gönderme zorunluluğu kalkıyor. SGK başvuruları, bulundukları ülkedeki çalışma ataşelikleri ve sosyal güvenlik müşavirlikleri üzerinden yapılabilecek.”
Bu gelişme, yurt dışındaki vatandaşların emeklilik başvurusu, hizmet dökümü ve borçlanma işlemlerini çok daha hızlı ve kolay şekilde gerçekleştirebilmesini sağlayacak.
Avrupa 4 Gün Mesaiye Geçti, Türkiye’de Mümkün mü?
Yeni haftalık izin düzenlemesi ve çalışma saatleri tartışmaları, esnek çalışma modellerini yeniden gündeme getirdi. Avrupa’da Hollanda, Almanya ve Finlandiya gibi ülkeler 4 gün çalışma, 3 gün izin modellerini test ederken, Türkiye’de bu sistemin uygulanabilirliği merak ediliyor.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Melis Elmen bu konuda şu değerlendirmede bulundu:
“Bu konu yıllardır tartışılıyor. Avrupa’da bazı ülkeler bu sisteme geçti ya da deneme sürecinde. Türkiye’de de bu fikir özellikle pandemi sonrası çok gündeme geldi. Ancak şu an Türkiye’de böyle bir sistemin yaygınlaştırılması ekonomik şartlar, işveren maliyetleri ve sektör yapısı gereği çok zor.”
Ancak teknoloji ve üretim modellerinin gelişmesiyle birlikte esnek mesai uygulamaları gelecekte Türkiye için de daha mümkün hâle gelebilir. Özellikle kamu kurumlarında ve dijital sektörlerde bu dönüşümün ilk adımları zaman zaman atılıyor.
İzinlerin Geleceği: Esnek ve Sektöre Özgü Sistemler mi Geliyor?
Uzmanlara göre Türkiye’de izin hakları ve mesai sistemleri giderek daha esnek ve sektöre özel modeller içerecek şekilde yeniden yapılandırılabilir. Turizmde başlayan “10 günde 1 izin” uygulaması bunun bir örneği.
Önümüzdeki dönemde farklı sektörlerde işin niteliğine, yoğunluk dönemine, çalışanın performansına göre şekillenen daha kişiselleştirilmiş izin sistemlerinin devreye girmesi mümkün. Ancak bu süreçte işçi hakları, sendikal denetim ve sosyal diyalog mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiği de vurgulanıyor.