Nöbetçi Eczaneler
Temmuz 2022’de yürürlüğe giren düzenlemeyle öğretmen, polis, din görevlisi ve hemşire gibi meslek grupları için getirilen 3600 ek gösterge uygulaması, sonrasında genişletilerek tüm kamu personelini kapsar hale getirilmişti. Ancak kanunun geçici maddesi nedeniyle yalnızca 15 Ocak 2023’ten önce göreve başlayan memurlar bu haktan yararlanabiliyordu. Bu adaletsizlik, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi.
Kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte, yeni atanan memurların hem maaşlarında hem de emekli aylıklarında ciddi artışlar yaşanacak. Sosyal güvenlik uzmanlarına göre bu gelişme, kamu personelinin gelir dengelerini kökten değiştirecek.
AYM Kararı Ne Diyor? Eşitlik İlkesine Aykırı Bulundu
Anayasa Mahkemesi, sadece belirli bir tarihten önce memuriyete atananlara ek gösterge verilmesinin, anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğuna karar verdi. Mahkeme, bu ayrıcalıklı uygulamanın kamu personeli arasında eşitsizliğe yol açtığını belirtti. Karar, 6 ay sonra yürürlüğe girecek şekilde alındı.
Bu süre zarfında hükümetin, yeni bir yasal düzenleme ile ek göstergenin tüm memurlar için eşit uygulanmasını sağlayacak bir mevzuat hazırlığına girmesi bekleniyor.
Karardan Kimler Etkilenecek?
Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, kararın etkileriyle ilgili önemli bilgiler verdi. Yılmaz’a göre düzenleme; genel idare hizmetleri sınıfındaki memurları, yani müdür, şef, müfettiş, uzman, il müdürü, şube müdürü, infaz koruma memuru, sağlık ve maliye personeli gibi birçok kamu görevlisini kapsıyor.
Bu unvanlarda çalışan ve 15 Ocak 2023 sonrası göreve başlayan memurlar, artık 600 puanlık ek gösterge artışından yararlanacak. Bu da maaş ve emeklilik sistemlerinde doğrudan bir etki yaratacak.
Maaşlara Ne Kadar Yansıyacak?
Emin Yılmaz’a göre AYM kararı doğrultusunda yapılacak düzenlemeyle, yeni atanan memurlara ek gösterge verilirse brüt maaşlarda 607,53 TL, net maaşlarda ise 431,35 TL artış olacak. Bu fark, yıl bazında değerlendirildiğinde 5.000 TL’nin üzerinde bir kazanç anlamına geliyor.
Emeklilik Aylıklarında Artış Olacak mı?
Evet. Ek göstergenin emekli aylıkları üzerinde de önemli etkisi var. 30 yıl hizmet süresi olan bir memurun emekli aylığı 486,02 TL artacak. Ancak buradaki en dikkat çekici ayrım, 2008 Ekim sonrası göreve başlayanlarla öncesinde göreve başlayanlar arasındaki fark.
2008 sonrası göreve başlayanlar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabi oldukları için emekli maaşları yaklaşık 2.916 TL artarken, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi olanların emekli aylığı 11.158 TL’ye kadar çıkabiliyor.
Toplu Ödeme Gündemde mi?
Kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte, 15 Ocak 2023 sonrası göreve başlayan memurlar için geriye dönük toplu ödeme gündeme gelecek. Bu konuda Maliye Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı’nın ortak bir çalışma yürütmesi ve ödenmeyen ek göstergelerin karşılığının hesaplanarak memurlara iade edilmesi bekleniyor.
Ancak bu toplu ödemenin kapsamı, kapsam dışında kalan dönemler ve yeni maaş bordrolarının nasıl hazırlanacağı henüz netlik kazanmış değil. Hükümetin 6 aylık süre içinde bunu netleştirecek yasal altyapıyı oluşturması gerekiyor.
Emekli İkramiyeleri de Etkilenecek
3600 ek gösterge yalnızca maaş ve aylıkları değil, emekli ikramiyesi hesaplamasını da doğrudan etkiliyor. Emekli ikramiyesi; derece, kademe, ek gösterge, taban aylık, kıdem aylığı ve memur maaş katsayısına göre hesaplanıyor. Dolayısıyla ek göstergenin 600 puan artması, her bir hizmet yılı için daha yüksek ikramiye anlamına geliyor.
Bu da 30 yıllık hizmet süresine sahip bir memur için binlerce liralık fark yaratacak. Uzmanlara göre bu fark, en düşük ikramiye alan memur için bile 30.000 TL’yi aşabilir.
Yeni Yasal Düzenleme Geliyor mu?
Anayasa’nın 153. maddesine göre AYM kararları kesin hüküm niteliğinde ve yasama, yürütme ve yargı organlarını bağlayıcı nitelikte. Bu nedenle, hükümetin bu kararı görmezden gelmesi mümkün değil. Yasal düzenleme yapılmazsa dahi, karar 6 ay sonra yürürlüğe girecek ve memurların hak kazanımları resmileşecek.
Ancak hükümet cephesinde konuyla ilgili pozitif sinyaller mevcut. AK Parti kaynakları, “hakkaniyetli bir çözüm üretileceği” mesajını verdi. Yeni torba yasa tasarısında ek göstergeye ilişkin düzenlemenin de yer alabileceği belirtiliyor.
Uzman Uyarıyor: Farklı Kanunlara Tabi Memurların Durumu
Sosyal güvenlik uzmanları, özellikle 5434 ve 5510 sayılı kanunlara tabi memurların haklarındaki farklılıklara dikkat çekiyor. Aynı yıl içinde göreve başlayan memurların sadece bağlı oldukları kanun farklı olduğu için büyük maaş farklarına maruz kalması, kamuoyunda tartışmalara neden oluyor.
Bu nedenle, sadece ek gösterge değil, tüm emeklilik sisteminin yeniden ele alınması gerektiği vurgulanıyor.
Bu Karar Başka Düzenlemelere de Emsal Olabilir
AYM’nin verdiği bu karar, yalnızca 3600 ek göstergeyle sınırlı değil. Eşitlik ilkesine dayandığı için, kamu sisteminde benzer tarihe dayalı ayrımcılıklar içeren birçok uygulamanın da iptali gündeme gelebilir.
Örneğin görevde yükselme sınavlarında veya atama kriterlerinde tarihe bağlı olarak hak kaybına uğrayan personel, benzer iptaller için dava açabilir. Bu da kamu personel rejiminde köklü bir değişimin kapısını aralayabilir.
Kamuoyunda Büyük Beklenti: “Herkese Aynı Haklar”
3600 ek gösterge, kamu çalışanlarının yıllardır beklediği bir düzenlemeydi. Ancak uygulanma şekli, beklentileri tam olarak karşılamamıştı. Şimdi AYM kararıyla oluşan bu yeni tablo, tüm memurların aynı haklardan eşit şekilde yararlanacağı bir sistemi mümkün kılıyor.
Sendikalar ve memur konfederasyonları, bu kararı olumlu karşılarken, yeni düzenlemenin bir an önce yürürlüğe girmesi çağrısında bulunuyor.