Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan “Merkezi Yönetim Bütçesinden Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar-2025” bülteni, AR-GE yatırımlarında dikkat çekici artışı gözler önüne serdi. Rapora göre, 2024 yılında merkezi yönetim bütçesinden AR-GE faaliyetlerine 178 milyar 580 milyon lira harcandı.

AR-GE Harcamalarının Bütçe İçindeki Payı %1,51 Oldu

Yapılan açıklamada, 2024 yılı için bu harcamanın merkezi yönetim bütçesi içindeki oranı yüzde 1,51 olarak belirlendi. Türkiye’nin 2024 yılı Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYH) 43,4 trilyon lira olarak kaydedilirken, AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 0,41 olarak hesaplandı.

2025 Bütçesinde AR-GE’ye 236 Milyar Lira Ayrıldı

TÜİK’in bütçe başlangıç ödenekleri üzerinden yaptığı tahmini hesaplamaya göre, 2025 yılı için AR-GE’ye ayrılan merkezi yönetim bütçesi 236 milyar 262 milyon liraya ulaştı. Bu rakam, bir önceki yıla göre yaklaşık %32’lik artışa işaret ediyor.

En Büyük Pay Üniversitelere: Yüzde 68,3

AR-GE bütçesi, sosyoekonomik hedeflere göre sınıflandırıldığında, 2024 yılında en büyük payı genel bilgi gelişimi kapsamında üniversiteler aldı. Üniversitelerin aldığı pay yüzde 68,3 seviyesinde gerçekleşti.

Bu harcamayı sırasıyla:

Endüstriyel üretim ve teknoloji (%9,3)
Genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklardan finanse edilen) (%5,2)
Tarım (%4,3)
Savunma (%4) izledi.

2025’te de En Fazla Ödenek Üniversitelere Gidecek

Bütçe başlangıç ödeneklerine göre yapılan tahminlerde, 2025 yılında da en büyük AR-GE payının yüzde 69,5 ile üniversitelere ayrılması bekleniyor. Onu sırasıyla:

Endüstriyel üretim ve teknoloji (%7,9)
Genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklardan) (%5,4)
Tarım (%4,8)
Savunma (%3,6) takip ediyor.

Uluslararası AR-GE Programlarına 1,03 Milyar TL

2024 yılında merkezi yönetim bütçesinden uluslararası AR-GE programlarına 1,03 milyar lira ayrıldı. Bu fonlamanın dağılımı şöyle gerçekleşti:

Uluslararası AR-GE faaliyeti yürüten kuruluşlara: 461 milyon TL
İkili veya çok taraflı kamu AR-GE programlarına: 367 milyon TL
Avrupa çapında yürütülen AR-GE programlarına: 202 milyon TL

2025’te Uluslararası İşbirliklerine 1,17 Milyar TL

2025 yılı tahminlerine göre uluslararası işbirliklerine ayrılacak fon 1,17 milyar TL olacak. Fonların dağılımı şu şekilde:

İkili/çok taraflı programlar: 500 milyon TL
Uluslararası AR-GE kuruluşları: 475 milyon TL
Avrupa çapındaki programlar: 198 milyon TL

AR-GE Yatırımları Artıyor, Türkiye Bilim ve Teknolojide İlerliyor

AR-GE’ye yapılan bu yüksek bütçeli yatırımlar, Türkiye’nin bilimsel kapasitesini ve teknolojik rekabetçiliğini artırmaya yönelik kararlı adımlar attığını gösteriyor. Özellikle üniversitelere ayrılan fonlar, nitelikli bilgi üretimi ve yenilikçi projelerin desteklenmesini sağlıyor.

Savunmadan Tarıma Geniş Bir Yelpaze

Veriler, yalnızca üniversite ve teknoloji yatırımlarını değil, aynı zamanda tarım, savunma ve çevre gibi kritik alanlara da fon sağlandığını ortaya koyuyor. Bu sayede çok yönlü ve stratejik bir AR-GE politikası yürütülüyor.