Hürmüz Boğazı krizi enerji piyasalarında büyük tedirginliğe neden oldu. İsrail-İran savaşı büyürken boğazın kapanma ihtimali petrol fiyatlarının 150 dolara yükselebileceği korkusunu doğurdu. Uzmanlara göre bu senaryo sadece Türkiye’yi değil, tüm dünyayı ekonomik sarsıntıya sürükleyebilir.

İsrail-İran Çatışması Küresel Enerji Güvenliğini Tehdit Ediyor

İsrail’in İran’a yönelik saldırılarıyla başlayan sıcak çatışmalar, Hürmüz Boğazı’nın güvenliğini doğrudan tehdit etmeye başladı. İran, boğazı kapatabileceğine dair geçmişte defalarca sinyal vermişti. Şimdi bu tehdit, savaşın seyriyle birlikte yeniden gündeme geldi. Dünya petrol ve LNG taşımacılığında hayati öneme sahip olan bu su yolunun risk altına girmesi, fiyatlarda ani sıçramaları beraberinde getirdi.

Türkiye Petrole Bağımlı: Fiyatlar Artarsa Ekonomi Etkilenir

Enerji Uzmanı Altuğ Karataş’a göre Türkiye, petrol ihtiyacının %85’ini ithalatla karşılayan bir ülke. Bu da fiyat artışlarının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisini çok daha güçlü hale getiriyor. Karataş bu konuda şu ifadeyi kullandı: “Türkiye, petrolünün şu an için yüzde 85 civarını ithal ettiği için hala ithal bağımlı bir ülke. Bu sebeple de petrol fiyatlarındaki artış Türkiye’nin enerji ithalat maliyetini artıracaktır. Bu da Türkiye’nin şu anda yürütmekte olduğu ekonomi politikasına negatif etki yapacaktır.”

70-75 Doların Üzerindeki Her Seviyenin Riski Var

Türkiye’nin yürütmekte olduğu ekonomi politikasının, petrol fiyatlarının 70-75 dolar aralığında seyretmesine göre kurgulandığını belirten Karataş, “Bunun üzerindeki her fiyat Türkiye’nin ekonomi politikasını negatif yönde etkileyecektir.” diyerek fiyat baskısının enflasyonla mücadelede ciddi sorunlara yol açabileceğine işaret etti.

Hürmüz Boğazı’nın Önemi: Küresel Enerji Taşımacılığının Kalbi

Hürmüz Boğazı, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ülkelerin ürettiği petrol ve LNG’nin dünya pazarına ulaştırıldığı ana geçiş noktası. Günde yaklaşık 20 milyon varillik petrol bu boğazdan taşınıyor. Bu miktar, dünya petrol üretiminin yaklaşık %20’sine denk geliyor. Aynı zamanda dünya LNG kapasitesinin %30’u da yine bu boğazdan geçiyor.

Çin ve Hindistan da Etkilenecek

Hürmüz Boğazı’ndan geçen LNG’nin büyük bölümü Çin, Hindistan ve diğer Asya ülkelerine gidiyor. Bu ülkelerin üretim yapıları büyük ölçüde ucuz enerjiye dayalı olduğu için boğazın kapanması, Asya merkezli üretim hatlarında maliyetleri artıracak. Karataş bu durumu şöyle özetledi: “Çin ve Hindistan gibi ülkeler bu enerjiyi kullanarak dünyadaki üretim kapasitesini karşıladığı için onların üretimleri de etkilenecek, maliyetleri artacaktır. Bu ekonomilerin yavaşlamasına sebep olabilir.”

Yüksek Enflasyonla Boğuşan Ülkeler İçin Büyük Tehdit

Zaten yüksek enflasyonla mücadele eden ülkeler için bu gelişmeler ekonomik istikrarı daha da bozan bir etkiye dönüşebilir. Enerji maliyetlerindeki artış; üretim, taşıma ve tüketici fiyatlarına doğrudan yansıyacak. Hürmüz Boğazı’nın riske girmesi, global çapta yeni bir enflasyon dalgası yaratabilir.

İran’ın Petrol Üretimi Sınırlı Ama Geçiş Üzerinden Etkili

İran’ın kendi petrol üretimi günlük 2 milyon varil civarında. Bu miktar, dünya tüketiminin %1.5-2’sine denk geliyor. Ancak İran’ın asıl etkisi, kontrol ettiği Hürmüz Boğazı’ndan kaynaklanıyor. Boğazın kapanması halinde sadece kendi ihracatı değil, bölgedeki diğer ülkelerin ihracatı da sekteye uğrayacak.

Fiyat Tahminleri: 150 Dolar Senaryosu Masada

Karataş’a göre petrol fiyatları normalde 75-80 dolar bandında dengelenmek isteniyor. Ancak çatışmaların büyümesiyle birlikte fiyatların 90-92 dolar seviyelerine çıkması muhtemel. Boğazın kapanması halinde ise 150 dolara kadar yükseliş görülebilir. “Petrolde birinci riskli seviye varil başına 90-92 dolar bandıdır. Eğer Hürmüz Boğazı kapatılırsa o zaman 150 dolar seviyelerine doğru bayrak açar.” diyen Karataş, piyasaların bu ihtimali çok ciddiye aldığını vurguladı.

Tarihten Örnekler: Hürmüz Krizi Gerçek Olursa Ne Olur?

Petrol fiyatlarında büyük sıçramaların tarihi örnekleri bulunuyor. 1973 Arap-İsrail savaşında fiyatlar 4 katına çıktı. 1979 İran Devrimi sırasında 2 kat artış yaşandı. 1990’daki Irak-Kuveyt krizi sırasında benzer bir sıçrama görüldü. Son olarak 2022’de Rusya-Ukrayna savaşının başlangıcında petrol 139 dolara kadar çıkmıştı. Karataş bu geçmiş verileri hatırlatarak, “Hürmüz Boğazı tarihten gelen örnekleriyle yeni bir senaryo oluşturabilir. Bunun son aşamada bıçağın boğaza dayandığı noktada İran tarafından uygulanabilecek bir yöntem olduğunu düşünüyorum.” dedi.

Türkiye İçin Risk: Enerji Faturası, Enflasyon, Kur

Türkiye gibi enerjide dışa bağımlı ülkeler için bu gelişmeler yalnızca ithalat maliyetleriyle sınırlı değil. Artan petrol fiyatı; üretim, taşımacılık ve sanayiye doğrudan etki edecek. Bu da genel fiyat seviyelerini yukarı çekecek, enflasyonist baskıyı artıracak. Aynı zamanda döviz kurlarında yukarı yönlü hareketlenmeye de neden olabilir.

Dünya Piyasası İçin Kırılma Noktası

Hürmüz Boğazı’ndaki olası bir kapanma, sadece enerji fiyatlarını değil, emtia piyasalarını, deniz ticaret rotalarını ve sanayi üretim zincirlerini de sekteye uğratabilir. Dünya ekonomisinde daralma sinyalleri güçlenebilir. Özellikle enerjiye bağlı sektörlerdeki maliyet artışları, küresel resesyon riskini bile tetikleyebilir.