2024 yılı Mayıs ayına göre 2025 yılının aynı döneminde yaz meyvelerinin hal çıkış fiyatlarında yüzde 100’ü aşan artışlar yaşandı. Sektör temsilcileri fiyat artışlarının yalnızca zirai dona bağlanamayacağını, esas sebebin mazot, gübre, işçilik ve nakliye gibi üretim maliyetlerindeki ciddi artışlar olduğunu vurguluyor.

Zirai Don Etkili Ama Yetersiz Açıklama

İlkbahar aylarında Türkiye’nin birçok bölgesinde yaşanan don afetleri, bazı ürünlerde arz sıkıntısı yarattı. Ancak uzmanlara göre bu durum fiyat artışını tek başına açıklamaya yetmiyor. İstanbul Halciler Derneği Başkanı Numan Duyan, “Zirai don önemli ama yetersiz bir gerekçe. Esas sorun üretim girdilerindeki kontrolsüz artış” dedi.

Üretim Maliyetleri Katlandı

Sektör temsilcilerine göre son bir yılda mazot, gübre, ambalaj, işçilik ve nakliye gibi tarımsal girdilerde yüzde 100’ün üzerinde artış yaşandı. Adana Kabzımallar Esnaf Odası Başkanı Mahsun Doğan, “Geçen yıl 30 TL olan mazot bu yıl 50 TL. Ürün nasıl ucuz olsun?” diyerek üreticilerin artan maliyetlerle baş edemediğini ifade etti.

Hal Fiyatlarında Dikkat Çeken Artışlar

2024 ve 2025 Mayıs ayları karşılaştırıldığında İstanbul Hali’nde yaz meyvelerinde şu artışlar dikkat çekiyor:

Çilek: 50–75 TL → 100–130 TL

Erik: 45–80 TL → 150–200 TL

Kayısı: 30–60 TL → 70–100 TL

Şeftali: 25–50 TL → 130–180 TL

Kiraz: 60–100 TL → 150–300 TL

Antalya, Adana ve İzmir hallerinde de benzer artışlar gözlemleniyor.

Pazarda ve Markette Meyve Cep Yakıyor

İstanbul’daki pazarlarda ve zincir marketlerde yaz meyveleri yüksek fiyatlarla satışa sunuluyor. Güncel fiyatlar şöyle:

Erik: Pazarda 200–250 TL / Markette 170–240 TL

Çilek: Pazarda 120–150 TL / Markette 130 TL

Şeftali: Pazarda 250 TL / Markette 200 TL

Kiraz: Pazarda 200–250 TL

Kayısı: Pazarda 85–100 TL / Markette 60–90 TL

Üretici ve Tüketici Arasında Uçurum Büyüyor

Sektör temsilcileri, tarım zincirinde üretici, komisyoncu ve tüketici arasında ciddi bir kopukluk olduğunu belirtiyor. Üretici kazanamazken, tüketici de sağlıklı ve uygun fiyatlı gıdaya erişemiyor. Duyan, “Bu zincir doğru kurulmazsa sorunlar derinleşir. Kontrollü ve planlı tarım şart” ifadelerini kullandı.

Arz-Talep Dengesi Bozuldu

Adana Ticaret Odası Meclis Üyesi Zafer Hallaçoğlu, serada üretilen çileğin don nedeniyle değil, yüksek üretim maliyetleri ve yetersiz arz nedeniyle pahalandığını belirtti. Sert çekirdekli meyvelerde üretimin ciddi oranda düştüğünü belirten sektör temsilcileri, günlük hal girişi 500 tondan 70–80 tona gerilediğini açıkladı.

Sektör Çöküş Uyarısı Yapıyor

Antalya Hal Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan, “Fiyatlar sadece doğadan değil, kötü yönetimden de kaynaklı. Bu iş böyle gitmez. Ya çiftçi batar ya da tüketici meyve yiyemez” dedi. İzmir’den Orhan Doğan ise artışları hem enflasyon hem de doğal afetlere bağladı. “Fiyatlar enflasyon ile birebir orantılı değil. Yüzde 50 maliyet, yüzde 50 don etkisi var” değerlendirmesinde bulundu.

Tarımın Geleceği İçin Destek Şart

Sektör temsilcileri kırsalın güçlendirilmesi, gençlerin tarıma yönlendirilmesi ve devlet desteklerinin artırılması gerektiğini belirterek, “Türkiye bir tarım ülkesi. Üretici ayakta kalmazsa kimse meyve sebze yiyemez” diyerek çağrıda bulunuyor.