Nöbetçi Eczaneler
İklim Kanunu Resmi Gazete’de yayımlandı ve Türkiye iklim değişikliğiyle mücadelede tarihi bir adım attı. Net sıfır emisyon hedefi, Emisyon Ticaret Sistemi ve yeşil büyüme vizyonu ile Türkiye yeni bir döneme giriyor.
Türkiye’nin İlk İklim Kanunu Yürürlükte
TBMM Genel Kurulunda 2 Temmuz’da kabul edilen ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İklim Kanunu, Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda sera gazı emisyonlarının azaltılmasını ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin planlanmasını hedefliyor. Kanun, iklim adaleti, adil geçiş ve sürdürülebilir kalkınma gibi ilkeleri yasal zemine taşıyor.
Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması Esas
Kanun kapsamında tüm kamu kurumları ve özel sektör, sera gazı emisyonlarını azaltacak plan ve projeler geliştirmek, uygulamak ve desteklemekle yükümlü olacak. Net sıfır emisyon hedefi çerçevesinde enerji, su ve hammadde verimliliği artırılacak, yenilenebilir enerji kullanım oranı yükseltilecek ve karbon ayak izi azaltılacak.
Emisyon Ticaret Sistemi Kuruluyor
Türkiye’nin ilk kez Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurması da bu Kanun’la yasalaştı. ETS kapsamında sera gazı emisyonu yapan işletmeler izin almak ve emisyon miktarını raporlamakla yükümlü olacak. Emisyon izinleri piyasada alınıp satılabilecek ve böylece karbon fiyatlandırması yoluyla azaltım hedeflerine ulaşılacak.
Karbon Kredisi ve Denkleştirme Mekanizmaları
Kanunda “Gönüllü karbon piyasaları” ve “denkleştirme” tanımları da yer alıyor. İşletmeler, karbon kredisi üreten projelerle veya karbon yutağı alanları artırarak emisyonlarını dengeleme imkânına sahip olacak. İklim Değişikliği Başkanlığı bu piyasaların işleyişini ve standartlarını düzenleyecek.
İklim Değişikliği Başkanlığı Yetkileri
İklim Değişikliği Başkanlığı, sera gazı emisyonlarının takibi, izlenmesi, raporlanması ve ETS piyasasının düzenlenmesinden sorumlu olacak. Başkanlık, karbon yakalama teknolojileri, hidrojen, yeşil enerji yatırımları ve diğer temiz teknolojilerin geliştirilmesi için projeleri yönlendirecek ve destekleyecek.
Ulusal Katkı Beyanı ve Stratejik Planlar
Türkiye’nin Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde belirlenen sektörel emisyon azaltım hedefleri yasal zorunluluk kazanıyor. Her kurum, kendi sorumluluğu kapsamında bu hedeflere uyumlu planlar yapacak, uygulayacak ve raporlayacak. İklim Değişikliği Başkanlığı ise ulusal ölçekte strateji ve eylem planlarını hazırlayacak ve güncelleyecek.
Adil Geçiş ve İklim Adaleti
Kanun, “adil geçiş” ilkesini merkeze alıyor. İş gücünün yeşil dönüşüme hazırlanması, karbon ayak izinin azaltılması sırasında sosyal dengelerin korunması hedefleniyor. Yeşil iş gücünün yetiştirilmesi için tüm eğitim düzeylerinde müfredatlar güncellenecek.
Yerel Yönetimler İçin Yeni Sorumluluklar
Her ilde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak ve yerel iklim değişikliği eylem planları hazırlanacak. Büyükşehirlerde belediyeler, diğer illerde il özel idareleri ve il belediyeleri bu planları yapmakla yükümlü olacak. Yerel planlar adil geçiş gereklilikleri gözetilerek hazırlanacak.
Karbon Piyasası Kurulu ve Danışma Kurulu
Karbon Piyasası Kurulu, ETS piyasasının işleyişine dair temel kararları alacak. Kurul, bakan yardımcıları ve kurum temsilcilerinden oluşacak. Danışma Kurulu ise iş dünyası, STK’lar ve üniversitelerden temsilcilerle strateji ve eylem planlarına katkı sağlayacak.
İklim Finansmanı ve Yeşil Dönüşüm Destekleri
İklim Kanunu ile yeşil finansman araçları, yeşil tahviller, sürdürülebilir sermaye piyasası araçları ve sigortacılık enstrümanları teşvik edilecek. Yeşil dönüşüm yatırımları, Ar-Ge çalışmaları ve sektörel teknolojik dönüşüm öncelikli desteklenecek alanlar arasında yer alacak.
Sıfır Atık ve Döngüsel Ekonomi
Kanun, döngüsel ekonomi ilkeleri doğrultusunda ürünlerin yeniden kullanımı, atıkların alternatif hammadde olarak değerlendirilmesi ve sıfır atık sistemlerinin yaygınlaştırılmasını öngörüyor. Bakanlıklar bu alanda destek mekanizmaları geliştirecek.
Karbon Yakalama ve Yeni Teknolojiler
İklim Değişikliği Başkanlığı, karbon yakalama ve depolama teknolojileri, hidrojen ekonomisi ve diğer yenilikçi çözümler için projeler geliştirecek ve kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak.
İdari Para Cezaları ve Yaptırımlar
Kanunla ETS kapsamındaki yükümlülüklere uymayan işletmelere yüksek para cezaları öngörülüyor. Sera gazı emisyon izni olmadan faaliyet gösterenler, raporlama yükümlülüğünü yerine getirmeyenler ve kotaları aşanlar ciddi yaptırımlarla karşılaşacak.
İklim Eğitimi ve Kamuoyu Bilinçlendirme
Kanun, tüm eğitim düzeylerinde iklim değişikliğiyle mücadele konularının müfredata alınmasını öngörüyor. Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK koordinasyonunda yeşil iş gücünün yetiştirilmesine yönelik programlar hazırlanacak.
İklim Kanunu’nun Finansal Yapısı
Emisyon izin satış gelirleri, idari para cezaları ve karbon piyasasından sağlanan diğer gelirler İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesine özel ödenek olarak kaydedilecek. Bu gelirler yalnızca iklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil dönüşüm için kullanılabilecek.