İsrail’de siyasi dengeleri alt üst edebilecek bir gelişme yaşandı. Ülke medyasına yansıyan ses kaydına göre, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi’yi görevden almasının arkasında, Haredi (Ultra Ortodoks) öğrencilerin askerlikten muaf tutulmasına karşı çıkmaları yatıyor. Kanal 13 televizyonunun yayımladığı bu kayıt, Netanyahu hükümetine yönelik eleştirileri yeniden alevlendirdi.

Tevrat Okulları İçin İtiraf Gibi Sözler: “Artık Adım Atabiliriz”

Kanal 13’ün yayımladığı ses kaydına göre, Netanyahu’nun 2025 bütçe oylaması öncesinde, Birleşik Tevrat Yahudiliği dini liderlerinden Haham Moshe Hillel Hirsch’le gerçekleştirdiği özel görüşmede söylediği şu ifadeler duyuluyor:

“Aştığımız büyük engeller vardı biliyorsunuz. Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı size karşıyken, ilerleyemezsiniz. Ancak şimdi adım atabiliriz.”

Bu sözler, Gallant ve Halevi’nin görevden alınma sürecinin siyasi hesaplarla örtüştüğünü ve askerlikten muafiyet yasasının önünü açmak amacıyla gerçekleştirildiğini ortaya koydu.

Başbakanlık Ofisinden Geri Adım: Kanal Çarpıttı

Ses kaydının yayınlanmasının ardından İsrail Başbakanlık Ofisi hızla bir açıklama yayımlayarak kayıtların “çarpıtıldığını” iddia etti. Açıklamada, Gallant ve Halevi’nin Haredilerin askerliği konusunda orduya özel birlikler kurulmasına karşı çıktıkları ve bu nedenle süreçte engel oldukları savunuldu.

Aynı açıklamada, mevcut Savunma Bakanı Yisrael Katz ile yeni Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in süreci “profesyonelce” yönettikleri ve askerlik düzenlemesinin hızla ilerletildiği belirtildi.

Çelişen Gerçekler: Özel Birlikler Zaten Vardı

Başbakanlık Ofisinin açıklamasına rağmen, eski Genelkurmay Başkanı Halevi ile görevden alınan Gallant döneminde ultra-Ortodoks öğrenciler için özel askeri birliklerin zaten kurulduğu biliniyor. Bu durum, Netanyahu’nun açıklamalarıyla resmi söylem arasında ciddi bir çelişki olduğunu gözler önüne seriyor.

Netanyahu-Gallant Krizi Zaten Sürüyordu

Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant ile birçok konuda anlaşmazlık yaşıyordu. Özellikle güvenlik politikalarında ciddi görüş ayrılıkları yaşandığı biliniyordu. Bu gerilim, 5 Kasım 2024’te Gallant’ın görevden alınmasıyla doruğa ulaşmıştı.

Halevi’nin İstifası: Siyasi Müdahalelerin Gölgesinde

İsrail’in Gazze Şeridi’ne 7 Ekim 2023’te başlattığı saldırılarda kilit rol oynayan Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi de, Netanyahu ile sık sık karşı karşıya gelmişti. 21 Ocak 2025’te görevinden istifa edeceğini açıklayan Halevi, 5 Mart 2025’te resmen görevi bıraktı. Halevi’nin istifası, hükümetin güvenlik bürokrasisine müdahale ettiği iddialarını güçlendirdi.

Haredi Askerlik Muafiyeti: Siyasetin Kırılma Noktası

İsrail’de tartışmaların merkezinde, Tevrat okullarında (Yeşiva) eğitim gören Ultra Ortodoks öğrencilerin askerlikten muaf tutulması konusu yer alıyor. Uzun yıllardır toplumda eşitlik ilkesini zedelediği düşünülen bu muafiyet, laik kesimler tarafından yoğun şekilde eleştiriliyor. Öte yandan, Netanyahu’nun koalisyon ortağı olan dini partiler için bu muafiyet kırmızı çizgi niteliği taşıyor.

Meclis Krizi Kapıda: Fesih Talebi Yolda

İsrail medyası, ses kaydı krizinin koalisyon hükümetinde ciddi bir sarsıntıya yol açtığını yazdı. Özellikle Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi ve Şas Partisi’nin Meclis’in feshi ve erken seçim talebine destek verdiği belirtiliyor. Bu partilerin dini liderleri de kamuoyuna yaptıkları açıklamada, koalisyondan çekilme ve Meclis’in feshi seçeneklerinin ikisine de açık olduklarını belirtti.

Muhalefet Erken Seçim İçin Hazırlıkta

İsrail Meclisi’ndeki muhalefet partileri de sessiz kalmadı. Önümüzdeki hafta Meclis’in feshedilmesi için resmi tasarı sunacaklarını açıklayan partiler, hükümetin bu krizi yönetemediğini ve ülkeyi seçimlere götürmesi gerektiğini savunuyor.

Netanyahu’nun İktidarında Büyük Çatlak

Ortaya çıkan ses kaydı, Netanyahu’nun iktidarındaki çatlakları daha da görünür hale getirdi. Koalisyon ortağı olan Ultra Ortodoks partilerle yapılan pazarlıkların güvenlik bürokrasisinin üst düzey isimlerinin görevden alınmasına kadar varması, İsrail demokrasi tarihinde kara bir leke olarak yorumlanıyor. Özellikle Gallant ve Halevi gibi isimlerin devre dışı bırakılması, ordu-siyaset ilişkilerinde tehlikeli bir dönemece işaret ediyor.