Avrupa Birliği’nde Uluslararası Öğrenciler – Prof. Dr. Faruk Taşçı

Prof. Dr. Faruk TAŞÇI – 12 Ağustos 2025

Dünyada kendi ülkesinin dışında başka bir ülkede eğitimine devam eden 7 milyonu aşan uluslararası öğrenci var. Avrupa Birliği (AB), uluslararası öğrencilerin önemli bir kısmının eğitim aldığı bölgelerden biri.

Haziran 2025’te yayınlanan EUROSTAT (Avrupa İstatistik Ofisi) “Öğrenme Hareketliliği İstatistikleri” üzerinden AB ülkelerindeki uluslararası öğrenci verilerine bakılabilir.

Eğitim Seviyeleri Açısından

Verilere göre, 2022 yılında AB genelinde yurt dışından gelen üniversite öğrenci sayısı 1,66 milyon iken, 2023 yılında 1,76 milyona ulaşmış, dolayısıyla AB’ye gelen öğrenci sayısı 2022’den 2023’e yaklaşık % 6 oranında artmış durumda.

2023 yılındaki bu öğrencilerin çoğunluğu lisans (% 44,0) ve yüksek lisans (% 44,8) programlarına kayıtlı; doktora öğrencileri % 9,0 oranında ve kısa döngü (öğrencilerin kısa süreli eğitim veya staj için yurt dışına gidip dönmeleri) programlar yalnızca % 2,2’lik küçük bir paya sahip.

2022’te ise lisans % 43,8, yüksek lisans % 44,7, doktora % 9,1 ve kısa döngü % 2,4 olarak kaydedilmiştir. Dolayısıyla, 2022’den 2023’e eğitim seviyelerine göre dağılım neredeyse sabit kalmış; sadece kısa döngü payında hafif bir düşüş ve lisans ile yüksek lisans paylarında minimal artış var. Başka bir deyişle, lisans ve yüksek lisans programlarında hem mutlak sayı hem oran olarak küçük artışlar var. Doktora ve kısa döngü programları arasında payda ciddi değişiklik görünmese de kısa döngüde hafif bir azalma söz konusu.

AB Ülkelerinde En Çok Uluslararası Öğrenci Açısından

2023 yılında Almanya, 423.200 öğrenciyle en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yaparken, bu grup AB’deki tüm uluslararası öğrencilerin % 24,1’ini oluşturmakta. Almanya’yı % 15,7’lik payla (263.500) Fransa izlemekte, sonrasında % 9,6 ile Hollanda (163.900) var.

2022’de ise durum şöyledir: Almanya 403.500 (% 24,3), Fransa 263.500 (% 15,9) ve Hollanda 163.900 (% 9,9). Başka bir ifadeyle 2022’den 2023’e Almanya, Fransa ve Hollanda liderliğini sürdürmekte; Almanya, Fransa ve Hollanda’da öğrenci sayısı artmış durumda.

Almanya, Fransa ve Hollanda’da 2022’den 2023’e öğrenci sayısı artmasına rağmen orandaki çok hafif düşüş, AB genelindeki öğrenci sayısındaki daha yüksek oranda artıştan kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca, üç ülkenin paylarındaki düşüşler, AB genelindeki uluslararası öğrenci sayısının daha hızlı büyümesinden kaynaklanmış olabilir.

Yükseköğretimde yurt dışından gelen öğrencilerin, o ülkenin toplam öğrenci nüfusuna oranına bakıldığında; Lüksemburg % 52,3, Malta % 29,6, G. Kıbrıs % 22,3 ile önde. Ayrıca 13 ülkede bu oranın % 10’un üzerinde olduğu görülmekte. 2022’deki duruma bakıldığında; Lüksemburg % 50,5, Malta % 23,8 ve G. Kıbrıs % 20,2 olarak kayda geçmiş. İtalya (% 4,8), İspanya (% 4,3), Hırvatistan (% 3,7) ve Yunanistan (% 3,0) gibi ülkelerde görece düşük oranlar mevcut.

Köken Ülke Açısından Uluslararası Öğrenciler

2023’te AB genelinde eğitim gören uluslararası öğrencilerin % 43’ü Avrupa’dan, % 25’i Asya’dan ve % 17’si Afrika’dan gelmekteydi. Avrupa hâlâ en büyük kaynak olurken, Asya ve Afrika’dan gelen öğrenci payı da kayda değer düzeyde.

Benzer eğilimlerin özellikle Almanya ve Hollanda (Asya’dan gelen güçlü akış) için öne çıktığı belirtilse de Fransa özelinde dikkat çeken bir bulgu; Fransa’daki öğrencilerin % 52,3’ünün Afrika kökenli olmasıdır.

EUROSTAT verilerine ek olarak, Fransa, Afrika dışında dünyada en fazla Afrikalı öğrenciye ev sahipliği yapan ülke konumunda. İlk 10’da yer alan Fas, Cezayir, Senegal, Tunus, Fildişi Sahilleri, Kamerun, Kongo, Benin, Gabon ve Madagaskar arasındaki öğrenci sayıları birbirine yakın olup, Fas (45.162) ve Cezayir (32.147) başı çekmekte.

Bu ülkelerden gelen öğrenci sayısının yüksekliğinde Fransa’nın sömürge geçmişi, ortak resmi dil olan Fransızca ve büyük Afrikalı toplulukların Paris, Lyon, Marseille gibi şehirlerde yoğunlaşması etkili olmakta. Ayrıca ABD ve Birleşik Krallık’a kıyasla daha düşük eğitim maliyetleri ve burs imkanları da tercih nedeni.

Ek olarak, Fas ve Cezayir’in diğer Afrika ülkelerine göre daha fazla öğrenci göndermesinde coğrafi yakınlık ve Fransa’da yaşayan yaklaşık 2 milyon Cezayir kökenli ile 1,5 milyon Fas kökenli nüfusun varlığı önemli rol oynamakta. Ailevi bağlar, kültürel yakınlık ve diaspora bağlantıları bu ülkelerden gelen öğrencilerin Fransa’yı tercih etmesinde belirleyici olmakta.

Türkiye’ye Yönelik Dersler/İmkanlar

EUROSTAT verileri üzerinden Türkiye’ye dönük doğrudan veya dolaylı bazı çıkarımlar yapmak mümkündür:

1-AB ülkeleri özellikle Almanya, Fransa ve Hollanda gibi örneklerle uluslararası öğrenci pazarında ciddi pay sahibi. Türkiye, coğrafi konumu, kültürel yakınlığı, görece düşük yaşam maliyetleri ve güçlü yükseköğretim ağı ile “bölgesel bir eğitim merkezi” olabilir. Bu konuda Türkiye’nin özellikle son 10 yıldaki çabaları takdire şayan olmakla birlikte geliştirilmesi gerekiyor. Bu nedenle, tanıtım, uluslararası akreditasyon, dil programları ve burs imkanlarının genişletilmesi önemli.

2-Fransa örneğinde olduğu gibi, ortak dil ve tarihsel bağlar öğrenci çekmede büyük rol oynuyor. Türkiye, Osmanlı sonrası coğrafyada (Balkanlar, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya) dil ve kültürel ortaklık avantajını sistematik şekilde değerlendirebilir. Türkçe öğretim programları ve ikili eğitim anlaşmaları bu konuda etkili olabilir. Mevcut hamlelerin güçlendirilmesi elzem.

3-Fransa’ya Fas ve Cezayir’den yoğun öğrenci gelmesinde “diaspora” önemli bir faktör. Türkiye’nin Avrupa’daki 6 milyonu aşkın Türk diasporası, hem Türkiye’de eğitim talebi yaratabilir hem de “çifte yönlü” akademik hareketlilik anlamına gelmekte. Bu bağlamda, “diaspora gençleri” için özel programlar cazibe yaratabilir.

4-Fransa’nın ABD ve Birleşik Krallık’a kıyasla düşük eğitim maliyetleri ve burs imkanları öğrenci çekmede önemli bir faktör. Türkiye, uluslararası öğrenciler için burs programlarını (ör. Türkiye Bursları) daha da çeşitlendirebilir ve özellikle “hedef ülkelere göre” özelleştirebilir.

5-AB ülkeleri öğrenci kaynağını hem yakın coğrafyadan hem de Asya ve Afrika’dan sağlamakta. Türkiye de sadece komşu ülkelerle yoğunluklu/sınırlı kalmadan Afrika, Güney Asya, Orta Asya ve Latin Amerika’ya açılan “hedefli öğrenci çekme stratejileri”ni yapılandırmalı.

6-Lüksemburg, Malta gibi küçük ülkeler uluslararası öğrencilerin toplam öğrenci nüfusundaki oranıyla öne çıkmakta. Türkiye’de bu oran henüz düşük (% 4,75). Hem sayısal hem oransal olarak belirlenen hedeflerin detaylı planlanmasının yapılması, küresel eğitim pazarında görünürlük kazanmak anlamına gelecektir.