Ekonomisi Hızlı Büyüyen Türkiye’de Emekli Maaşı Çelişkisi – Prof. Dr. Celalettin Yavuz

Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 11 Ağustos 2025

Daha önceki analizlerde de belirtilmiş olduğu gibi Türkiye gider ayak adeta bir metaverse gibi “algı yönetimi” girdabına sürükleniyor. Türkçesi kısaca ‘sanal evren” olan metaverse şöyle açıklanmaktadır: “Geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, İnternetin varsayımsal bir yinelemesi.” Sanki bu kavramdaki gibi giderek sanal aleme sürüklenir gibiyiz. Son dönemde bu kanıyı destekleyen gelişme Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın 9 Ağustos 2025’te Dış Ekonomik İlişkiler Kurulunun (DEİK) 38. Olağan Mali Genel Kurulu sırasındaki konuşmasıyla da yaşandı. Bolat, 2002’de 238 milyar dolar olan Türkiye’nin milli gelirinin geçen yıl itibarıyla 1 trilyon 322 milyar dolara yükseldiğini ifadeyle 2025 yılı sonuna kadar da 1,4 trilyon dolara ulaşılacağı umudunu ve dileğini belirtti. Bolat hele de “Türkiye’miz son 10 yılda dünyada en hızlı büyüyen ekonomiler arasındadır!” deyince, bu yazıyı yazmak farz oldu.

Algı Yönetimleri ve Çelişkiler Ülkesi Arasında Türkiye

Bolat’ın iddiasına göre Türkiye son 10 yılda dünyanın en hızlı büyüyen ülkelerinden biri ise, neden emeklilerin ve ücretlilerin maaşları kadük edildi? Madem bu kadar başarılı bir ekonomik büyüme var, o halde ücretliler ile emeklilerin satın alma gücü neden büyümüyor da aksine küçülüyor? Hatta devlet memuru ile 1’inci dereceden emekli olanlar 10 yılda neden giderek artan ölçüde yoksulluk sınırının altına itiliyor? Bu ne yaman çelişki!

Bakan Bolat’ın bir diğer övüncü de savunma sanayiindeki ihracat artışı. Halen dünya silah satışında ülkeler arasında 11. sıraya yükselmiş olan savunma sanayiinin 90 bin kişilik istihdamla 20 milyar dolarlık üretime ulaştığını söylüyor. 2025 yılı hedefini de 8,5 milyar dolar olarak gösteriyor. Öyle sanıyorum ki başladığı 1974’ten itibaren ivme kazanan ve hemen her iktidar döneminde gelişimi aksatılmadan yürütülmeye çalışılan savunma sanayiinde gelinen seviye, tüm yurttaşlar tarafından takdir ve umutla izleniyordur.

Öte yandan savunma sanayiindeki bin bir zahmetle ulaşılan 8 milyar dolarlık seviyenin onlarca katı son 5 yılda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur!” şeklinde ekonomi biliminin 180 derece aksine uygulattığı ve ortakları dahil iktidardan hiç bir Allah’ın kulunun karşı koyamadığı “Nas Ekonomisi” sonucu havaya savruldu. Anlaşılan o ki, Bakan Bolat’ın ifade ettiği son 10 yıldaki ekonomik büyüme rekorları da Nas Ekonomisi’ne feda edilmiş.

Olan kime mi oldu? Tabii ki bu sütunlarda bu konuyu zaman zaman dile getiren benim gibi emeklilere ve ücretlilere…

Bakan Bolat ihracattaki artışa değinirken her nedense ithalata hiç değinmiyor. İhracattaki artışı ballandıra ballandıra anlatırken, sanki ihracat fazlası veriyormuşuz gibi bir algı yaratılıyor. Ama kazın ayağı öyle değil. 2025 Ocak-Temmuz döneminde, 2024 yılı Ocak-Temmuz dönemine göre ihracat, %5,2 oranında artarak 156 milyar 360 milyon dolara ulaşırken, ithalat ise %6,9 oranında artarak 212 milyar 221 milyon dolara ulaşmış. Yani ithalat artışı çok daha fazla. Üstelik emeklilerin satın alma gücünün iyice düştüğü bir dönemde lüks tüketim ithalatı da yükselişte…

Bir de TÜİK’in Temmuz 2025 ayı enflasyon verileri var. Türkiye’de son yıllarda iktidarın moralini düzeltebilecek en gözde kurum olmaya aday TÜİK’e göre Temmuz ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %33,52, aylık %2,06 artmış. Bu moral verici aylık enflasyon oranı bile bizi kıskanan Almanya’daki yıllık enflasyon artışı kadar!

Maliye Bakanı Şimşek de yıllık enflasyon için “44 ayın en düşük seviyesinde olduğunu” ifadeyle “Dezenflasyon süreci hedeflerimiz doğrultusunda ilerlemektedir. Yıl sonunda enflasyonun TCMB’nin tahmin aralığında gerçekleşeceğini öngörüyoruz!” dedi. Aslında

Merkez Bankası’nın 2024 yılı içerisindeki 2025 yılı sonundaki enflasyon tahmini %20 civarında idi. Ama Mart 2025 ayı başında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı İmamoğlu’nun tutuklanması bu oranı %50 oranında yükselterek %30’a çekti… Yani hiç de beklentiler doğrultusunda olmadı sayın Şimşek!

Ancak TÜİK’in algı yönetimine destek vermeye çalışan verilerinin aksine diğer iki kurumun verileri çok daha farklı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG)’ın verilerine göre Temmuz 2025 ayı enflasyonu %3,75, bir önceki Temmuz’dan itibaren de yıllık enflasyon ise %65,15. Yani TÜİK verilerinin neredeyse iki katı.

Her zaman olduğu gibi her ikisinin ortasında da genelde iktidara cephe almamaya çalışan İstanbul Ticaret Odası (İTO)’nun 2025 Temmuz ayında İstanbul’u baz alan enflasyon verisi ise Temmuz ayı için %2,62, yıllık enflasyon 42,48.

Yukarıda Bakan Şimşek’ten bahsetmişken, bir süredir Şimşek de dahil bazı bakanların değiştirileceği servis ediliyor. Hele de son günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Nas ekonomisindeki sadık bakanı ve “ortodoks” ekonomi yerine “epistemolojik bir kopuşu temsil eden heteredoks ekonomi” uygulayan Nebati ile görüşmesi yürekleri hoplattı.

Şahsen ben de bunlara dahilim. Şimşek’in, dolayısıyla iktidarın ekonomi politikalarının emeklilerin maaşlarını düzeltemediğini bilmeme rağmen, Nebati’nin heterodoks ekonomisi ile bir kez daha yerlerde sürünmek istemiyorum. Dileriz ki ekonominin bilimsel prensipleri yerine onun gibi, bilime bıçak çekenlerin emirleriyle ekonomi yönetenler bakan atanmazlar…

Sonuç

Zenginin parası züğürdün çenesini yorarmış. İktidarın ekonomideki cafcaflı ve abartılı, kamuoyunu algı yönetimiyle avutmaya çalışan ifadeleri de emekli ve ücretlilerin çenesini yoruyor. Haa iktidarın umurunda mı dersiniz. Kanaatimce değil. Herhalde Şeyh Edebalı’nın Osman Gazi’ye “İnsanı yaşat ki, devlet yaşasın!” öğüdünü anlayamayanlar veya unutanlar bunu ilk seçim sandığında daha iyi idrak edeceklerdir!