Nöbetçi Eczaneler
Milyarlarca yıl önce, her biri Güneş’in 100 katından büyük iki dev kara delik, evrenin derinliklerinde birbirinin yörüngesine girerek dönmeye başladı. Bu devasa kütleler sonunda çarpışarak, şimdiye kadar gözlemlenen en büyük birleşmelerden birine imza attı. Sonuç: Güneş’in 265 katı kütleye sahip dev bir kara delik.
Kütleçekim Dalgaları LIGO Gözlemevi Tarafından Kaydedildi
23 Kasım 2023 günü saat 15.00 sularında, ABD’nin Washington ve Louisiana eyaletlerindeki Lazer Girişimölçer Kütleçekim Dalgası Gözlemevi (LIGO), bu çarpışmadan yayılan kütleçekim dalgalarını algıladı. Sinyal yalnızca bir salise sürdü ve birleşmenin ardından oluşan yeni kara deliğin “çınlama” adı verilen sönümlenme evresi yakalandı.
Bilim İnsanlarını Şaşırtan Kütle Aralığı
Yapılan analizler, birleşen kara deliklerin sırasıyla 103 ve 137 Güneş kütlesine sahip olduğunu gösterdi. Bu değerler, teorik olarak kara delik oluşumunun beklenmediği “yasak bölge” olarak tanımlanan bir aralığa denk geliyor. Cardiff Üniversitesi Yerçekimi Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Prof. Mark Hannam, “Bu kütle aralığında kara deliklerin oluşmaması gerektiğini düşündüren pek çok neden var,” diyerek şaşkınlığını ifade etti.
Yeni Kara Delik, 400 Bin Kat Daha Hızlı Dönüyor
Birleşme sırasında ortaya çıkan dönme momenti, yeni oluşan kara deliğe aktarıldı. Bilim insanlarına göre bu da onun Dünya’dan tam 400 bin kat daha hızlı dönmesine neden oldu. Prof. Hannam, “Daha önce buna dair bazı işaretler görmüştük, ancak bu en uç örnek olabilir,” dedi.
Kara Deliklerin Evrimi: Önceki Birleşmelerin Mirası mı?
Fizikçilere göre bu tür olağanüstü büyüklükteki kara delikler, muhtemelen daha önce gerçekleşen birleşmelerin sonucu. Yani evrende kara delikler adeta birleşerek büyüyen bir zincirin halkaları gibi davranıyor olabilir.
Kütleçekim Dalgaları Evreni Görme Biçimimizi Değiştiriyor
1990’lara kadar evren yalnızca elektromanyetik ışınımlar (görünür ışık, kızılötesi ve radyo dalgaları) aracılığıyla gözlemlenebiliyordu. Ancak LIGO gibi gözlemevleri sayesinde artık ışık yaymayan kozmik olaylar da gözlemlenebiliyor. Bugüne kadar yaklaşık 300 kara delik birleşmesi tespit edildi. Önceki rekor, 140 Güneş kütlesinde birleşmeydi; bu son birleşme ise bu değeri neredeyse iki katına çıkardı.
Yeni Gözlemevleri ile Daha Fazlası Keşfedilecek
Bulgular, İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen GR-Amaldi konferansında sunulacak. Prof. Hannam, “Bilimde genellikle, evrene farklı bir gözle bakmaya başladığınızda beklenmedik şeyler keşfedersiniz ve tüm bakış açınız değişir,” dedi. Hannam’a göre önümüzdeki 10–15 yılda yapılacak yeni dedektörlerle tüm kara delik birleşmeleri izlenebilir hale gelecek ve evren hakkındaki bilgimiz kökten değişebilir.