Oğuzhan UYGUN – Big. Mak. Tek/Savunma Sanayi Analisti – 07 Nisan 2025
Hız artık o kadar önemli değil mi ?
İkinci Dünya Savaşı ve onu takip eden soğuk savaşın başlangıcı sırasında, savaş uçaklarının ana rolü düşman bombardıman uçaklarını durdurmaktı.
Bir radar, tipik olarak yüksek irtifada yaklaşan düşman bombardıman uçağını/bombardıman uçaklarını seçer ve savaş uçaklarınızın hedeflerine ulaşma şansı bulamadan önce bombardıman uçaklarını karıştırmak, bu yüksekliğe tırmanmak ve durdurmak (yani vurmak) için sınırlı bir zamanı olur.
Hala füzelerin olmadığı bir zamandı ve bu önleyiciler, ana silahları olarak bir veya daha fazla top veya mitralyözü olan savaş uçaklarıydı.
Havadan havaya füzeler geliştirilmeye ve test edilmeye başladıkça, kısa süre sonra hiçbir hava soluyan jetin, Mach 4’ü rasgele aşacak ve kütle olarak çok daha küçük olan küçük füzeleri geride bırakma veya manevra yapma şansının yüksek olmadığı ortaya çıktı. Ayrıca, düşman savaşçılarınıza kendi füze taşıyan avcı destek uçaklarıyla karşılık veriyorsa, silahınızı kullanacak kadar yaklaşma şansınız da çok azdı.
Süper Seyir yeteneklerine sahip olmamaları ve muazzam miktarda yakıt kullanmalarıydı – ve manevra söz konusu olduğunda bir dereceye kadar sadece çim dartıydı. Pilotun görevi, oraya mümkün olduğunca çabuk ulaşmak ve hedefi ortadan kaldırmaktı
Asıl mesele şu ki Mesele şu ki, bir mach 5 füzesini geçemezsiniz. Böylece tasarımcılar, İkinci Dünya Savaşı’nın gerçek dersi olan manevrayı yeniden öğrenmeye başladılar. Bu bize F-16 ve F-15’in yanı sıra SSCB ve diğer NATO üyelerinden iyi savaşçılar verdi
Uçağın asla uçmayacağı yüksek bir azami hıza sahip olmaktan daha iyi ne olabilir ? Yakıt verimliliği, menzil, gizli teknolojiyle birleştirilmiş son teknoloji bir radar, sensörler – hemen hemen her şey, asla göremeyeceği süper yüksek bir azami hıza sahip olmaktan daha önemlidir. Bu yüzden süper seyir, sonunda F-22 ile başardıklarında bu kadar oyun değiştirici oldu. Bu bir oyun değiştirici çünkü brülörleri bir kez yaktığınızda, yakıtı göstergenin boşalmak için hareket edebileceğinden daha hızlı yakıyorsunuz. Modern uçaklar daha yavaştır çünkü artık yüksek bir azami hıza sahip olmak için geçerli bir ihtiyaç yoktur.
F-22, bu tür bir azami hıza sahip olacak son Amerikan avcı uçağı. Uçaklar daha verimli hale geliyor, bu nedenle daha uzun menzilli. Gizlilik, sensörler ve süper seyir, modern hava savunması çağında önceliklidir. Yeterince hızlı yeterince iyidir. Her hızın önemli olduğu günler çoktan geride kaldı çünkü bu, bombardıman uçaklarını daha uzakta durdurabileceğiniz anlamına geliyordu. Hava savunma ve uzun menzilli uçak füzeleri şu anda bu işi yapıyor ve hedefe olan mesafeyi herhangi bir uygun uçağın yapabileceğinden daha hızlı kapatacaklar.
F-22, 5. nesil bir avcı uçağıdır bu nedenle F-35, 6. nesil avcı uçağı olarak sınıflandırılacaktır. Bunun nedeni hız veya manevra değil, daha çok gizlilik ve bağlanabilirliktir. LM, prototip bir 7. nesil avcı uçağı üzerinde çalışıyor.
Sonra Northrop (N) ve Lockheed Martin (LM) radar görünmezliğini buldular. 1960’larda ve 70’lerde.
Bu bize F117’yi (gerçekten bir bombardıman uçağı) ve B-2’yi verdi. Bunlar 60’ların sonlarında ve 70’lerde çizim tahtasındaydı ve 80’lerde uçuyorlardı. Gizlilik ile hız ve manevra artık bir faktör değildi. Kilitlenemediğin şeyi vuramazsın. F-117, sadece bir kayıpla binlerce savaş görevinde uçtu. Hava Kuvvetleri, F-117’yi gün boyunca alçak irtifada aynı uçuş yolunda uçuruyordu. Bir Yugoslav/Sırp Ordusu, ısı güdümlü Sovyet SAM’ı ile bir tane düşürdü. Öğrenilen ders, gün boyunca düşük irtifada öngörülebilir bir uçuş yolunda bir Nighthawk (F-117) uçurmayın.
Gizlilik ve hedefe angajman olma kabiliyeti, hız ve manevra kabiliyetinin yerini aldı.
Yeni uçaklar, çoğu durumda üstün itme / ağırlık oranına sahip olmalarına rağmen, topyekün hız için tasarlanmamışlardır, bu da artan sürtünme nedeniyle tipik silahlarını zaten taşıyarak elde edemedikleri bir şeydi. Bu nedenle, bir F-15, özellikle silah miktarı ve mevcut menzil açısından hemen hemen her şeyi aşabilse de, herhangi bir hız rekoru kırmıyordu. Ne F-16, ne F-18, ne de ABD’nin askeri havacılık endüstrisinin bel kemiği haline gelen savaşçılardan herhangi biri.
Modern uçaklar, radardan IRST’ye kadar uçaksavar füzelerine sahip oldukları için it dalaşına girmezler. Hızlı olmalarına gerek yok, füzeler daha büyük ve daha güçlü olduğu için gizliliğe ve daha büyük yüklere ihtiyaçları var. Modern uçakların aerodinamiği, tavan yüksekliği ve diğer faktörler nedeniyle eski uçaklardan önemli ölçüde farklıdır, ancak genel olarak, evet, eski savaş uçakları modern uçaklardan daha hızlıdır.
Üçüncü nesil savaş uçakları, dördüncü ve beşinci nesil jetlerden daha hızlıydı. Mach 2’yi geçebilmenin modern hava muharebesinde özellikle kullanışlı olmadığı ve bunu yapabilen motorların çok fazla yakıt tükettiği ortaya çıktı. Bu nedenle dayanıklılık ve dolayısıyla operasyonel menzil burada hızdan daha önemlidir.
Bir füzenin kinetik enerjisi ne kadar fazlaysa, menzili o kadar yüksek ve bir düşman avcı uçağını durdurma şansı o kadar yüksektir. Çok yükseğe veya çok hızlı ya da her ikisini birden uçarak füzenize daha fazla enerji verebilirsiniz.
Örneğin, F-14 ve Mig-25, modern eşdeğerlerinden daha yüksek bir maksimum hıza sahiptir.
Maksimum hız neden daha az önemli hale geldi? Şimdi daha hızlı avcı uçakları tasarlamak, 50 yıl önce mevcut olan teknolojiden daha kolay olmaz mıydı?
Bu süpersonik yetenekli uçaklar gerçek çatışmalarda kullanıldığında, çok şaşırtıcı ve öngörülemeyen bir şey oldu: Neredeyse hiç süpersonik uçmadılar. Altmışlı yılların sonlarında Hava Kuvvetleri, birkaç yıllık Vietnam savaşı hava muharebesinden elde edilen uçuş verilerini topladığında, tüm uçakların 100.000’den fazla muharebe sortisinden Mach 1.4’te sadece dakikalar ve Mach 1.6’da sadece saniyeler biriktirdiğini buldular¹. Mach 1.8, Mach 2.4 için optimize edilmiş uçaklarda (F-104, F-105, F-106A, F-4D/E ve F-111) hiç uçurulmadı.
Jetler süpersonik hale geldikten sonra, yüksek hızlara sahip olmanın ana nedeni, düşman uçaklarının durdurulması amaçlıdır. Yarım yüzyıl önce savaş uçakları (önleyiciler) söz konusu olduğunda hız en önemli gereklilikti, çünkü önleyicinin davetsiz misafiri menzilinin altına (silahlar veya güdümlü füzeler) getirmesi gerekiyordu. Bununla birlikte, (önleyici) uçak nadiren süpersonik uçtular ve radarlar ve füzeler geliştikçe hızın önemi azaldı.
Bir diğer önemli neden ise füzelerden, özellikle karadan havaya füzelerden kaçmaktı. Buradaki fikir, uçağın en azından bir irtifada füzeyi geçebilmesiydi. Ancak, füzeler uçaktan çok daha hızlı uçtuğu için bu en başından beri kaybedilmiş bir nedendi. Örneğin, S300 füzeleri, vurmak için tasarlandığı uçağın 7 katından fazla olan > Mach 2’lik bir azami hıza sahiptir. Savaş uçaklarının onlarca yıldır hizmette olması gerekirken, füze sistemleri çok daha hızlı bir şekilde geliştirilebilir ve sahaya sürülebilir, bu da elde edilen hız kazanımlarını ortadan kaldırır. Sonuç olarak, başlangıçta yüksek hızlı-yüksek irtifa saldırıları için yapılandırılan uçakların çoğu, alçak irtifa penetrasyon taktiklerine geçti.
Hızlı savaş uçaklarının özü, Mach 3’ü aşan hızlara ulaşabilen Sovyet Mig-25’tir. Bununla birlikte, bu hızın bir bedeli vardı – yaşanan yüksek sıcaklıklar (~ 300 ° C), uçak gövdesi için çeliğin kullanılması gerektiği anlamına geliyordu, aviyonikler için karmaşık yalıtım ve soğutma sistemleri gerektiriyordu ve uçak, motorun aşırı ısınması ve kontrol sorunları nedeniyle nadiren bu hızda uçtu.
Teknik veriler için faydalanılan kaynaklar : simpleflying- Aviation- commemorativeairforce
