Türk Devletleri Teşkilatı üyesi Özbekistan ve Kazakistan'ın ardından Türkmenistan da henüz KKTC'yi tanımazken, GKRY'ye büyükelçi atadı. Türkiye'nin bu konuda nasıl adımlar atacağı ise merak konusu...
Türk dünyasının dayanışması amacıyla kurulan Türk Devletleri Teşkilatı’nın (TDT) üye ülkeleri Özbekistan, Kazakistan ve son olarak da gözlemci üye Türkmenistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde büyükelçilik açtı.
Kazakistan’dan Tepki Çeken Açıklama
Kazakistan’ın Güney Kıbrıs’a atadığı büyükelçi Nikolay Zhumakanov’un, Rum Yönetimi Lideri Nikos Hristodulidis’e güven mektubu sunarken yaptığı açıklamalar büyük tepki çekti.
Zhumakanov, Kazakistan’ın Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenlik ve toprak bütünlüğünü desteklediğini belirterek, ülkesinin Kıbrıs meselesinde Türkiye ve KKTC’nin tutumundan farklı bir yaklaşım benimsediğini açıkça ortaya koydu. Büyükelçi ayrıca Güney Kıbrıs’ı “önemli bir ortak” olarak tanımlarken, uluslararası hukuka bağlılığın altını çizdi.
Türkiye’ye Çirkin İftira
Rum lider Hristodulidis ise Kazakistan’ın Lefkoşa’ya büyükelçi atamasını “çığır açıcı” bir adım olarak değerlendirdi ve Türkiye’yi “Kıbrıs’ı 50 yıldır işgal etmekle” suçladı. Hristodulidis, “Kazakistan’ın Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne verdiği sarsılmaz destekten dolayı minnettarız” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Kazakistan 2023’te Astana’da düzenlenen zirveye KKTC’yi davet etmemişti.
Avrupa Birliği’nin Orta Asya’ya 12 Milyar Euroluk Yatırım Kararı
Avrupa Birliği (AB) Konseyi, 3-4 Nisan 2025 tarihlerinde düzenlenen Birinci AB-Orta Asya Zirvesi’nde, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan ile olan ilişkilerini “stratejik ortaklık” düzeyine çıkarma kararı aldığını açıkladı. Ayrıca AB’nin bu kapsamda beş Orta Asya ülkesine 12 milyar Euro tutarında yatırım yapacağını duyurması, söz konusu ülkelerin Batı ile yakınlaşmasında önemli bir etken olarak öne çıktı.
Bu süreçte, AB’nin özellikle Kazakistan üzerindeki ekonomik etkisinin belirleyici bir rol oynadığı biliniyor. Kazakistan, AB’nin başlıca ticaret ortaklarından biri konumunda. Taraflar arasında Kapsamlı Gelişmiş Ortaklık ve İş Birliği Anlaşması (ECPA) yürürlükte olup, Kazakistan’a yapılan doğrudan yabancı yatırımların büyük bir bölümü AB kaynaklı.
“Avrupa, Kıbrıs Politikasını Türk Dünyasına Dayatıyor”
World of Türkiye Haber Koordinatörü Ceyhun Bozkurt’un Avrupa Birliği’nin hamlesi ve büyükelçiliklerin açılmasına ilişkin değerlendirmesi ise şu şekilde:
“Avrupa ülkeleri, son dönemlerde enerji sıkıntısı yaşayınca bunu çeşitli hale getirmek istiyor. İklim değişikliğinin yıkıcı etkileri ve yenilenebilir enerji biçimlerine küresel enerji geçişini desteklemek için kritik minerallere duyulan ihtiyaç, çok sayıda oyuncunun Kazakistan’a olan ilgisini artırıyor.
Bu kapsamda da Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan gibi büyük güçler arasındaki jeopolitik rekabete alışık ülkelere yöneldiler. Hem başta Kazakistan olmak üzere bu ülkeleri geleceğin güç merkezi Asya’nın kalbinde müttefikleri olarak tutmak hem de Rusya ve Çin’e karşı konumlandırmak istiyorlar.
Bu ülkeler ayrıca Asya-Avrupa arasında önemli ticaret koridoru ülkeleri olarak öne çıkıyor. Bu kapsamda milyar euroluk vb. başka anlaşmalar yapıyorlar.
Ancak Avrupa ülkeleri Kıbrıs politikasını da Türk dünyasına dayatmakta. Rum Kesimi’ne büyükelçi açma girişimlerini bu çerçevede okumak mümkün.”
Rusya ve Çin’in Orta Asya’daki Etkisi
Her ne kadar Türkiye ile Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde bir yakınlık söz konusu olsa da, bu ülkelerin Kıbrıs meselesine bakışında Rusya’nın Güney Kıbrıs’a yönelik politikasından tamamen farklı ve uzak bir tutum beklemek gerçekçi olmayabilir. Türkiye açısından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bir kırmızı çizgi olsa da, Orta Asya ülkelerinin bu konuya daha çok realpolitik çerçevede yaklaştıkları söylenebilir.
Öte yandan Çin’in Orta Asya ülkelerine sağladığı ekonomik motivasyon da göz önüne alındığında, bu devletlerin dört kutuplu bir yapı içinde sıkışmış bir görüntü verdiği söylenebilir.
Türkiye’nin Hassasiyeti Anlaşılmadı
Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) konusundaki hassasiyeti dünya kamuoyu tarafından bilinmektedir. Ancak yaşanan gelişmeler, bu hassasiyetin Türk Devletleri Teşkilatı üyesi ülkelerde yeterince karşılık görmediği ve anlaşılmadığı durumunu ortaya çıkarmaktadır.
Orta Asya’da yer alan bu Türki Cumhuriyetlerin, birliğin menfaatinden çok kendi ulusal menfaatlerini düşünerek böyle bir karar aldıkları görülmektedir.
Türk Cumhuriyetlerinin GKRY ile diplomatik ilişkileri geliştirme kararı alması, Türkiye’nin KKTC’yi tanıma çağrılarını değersizleştirmiş oldu.
Türkiye, yaşanan gelişmelere ilişkin henüz bir açıklama yapmadı. Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım’ın bu atamalara üst perdeden bir tepki vermesi bekleniyor.
