Kuzey Kore, Ukrayna Savaşına Dahil Oldu – Deniz İstikbal

Deniz İSTİKBAL – 08 Mayıs 2025

 

Şubat 2022’de başlayan ve günümüze kadar devam eden Ukrayna Savaşı birçok ülkenin dahil olduğu global bir çatışmaya dönüştü. ABD, Rusya ve Avrupalı aktörler farklı taraflarda çatışmayı 3 yıldan fazla süredir sürdürüyorlar. İktisadi maliyetlerinin yanı sıra Avrupa’ya büyük bir göç dalgası yaratan Ukrayna Savaşı bölgesel ve küresel düzeyde birçok değişimi beraberinde getirdi. Dünyanın önemli tahıl üretim merkezlerin biri olan Ukrayna tarım ihracatını sürdüremezken Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle yeterli düzeyde tarım ürünü küresel pazara sunulamadı.

Enerji fiyatlarının artışıyla birleşen ve küresel bir krize dönüşen gıda kıtlığı Afrika başta olmak üzere birçok bölgede hissedildi. Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan çatışmanın meydana getirdiği ekonomik maliyetin gelecek yıllarda da sürmesi ve bölgesel krizleri tetiklemesi de muhtemel. Bunun bir göstergesi olarak Kuzey Kore’nin Ukrayna Savaşını resmi şekilde dahli de örnek gösterilebilir. Kırımın Rusya tarafından işgal edilmesiyle birlikte Kuzey Kore Moskova’ya desteğini açıklamış ve Ukrayna’nın doğusunda ilan edilen devletleri tanımıştı. Şubat 2022’de başlayan sıcak çatışma ise tarafları daha fazla iş birliğine itti.

Rusya-Kuzey Kore İşbirliği: Silah ve Asker Transferi

Rusya’ya uygulanan ve dünya iktisat tarihine en fazla yaptırım sayısı olarak geçen kısıtlamalar ülkeyi farklı aktörlerle iş birliğine teşvik etti. Dünyanın en büyük ordu ve silah sanayilerine sahip ülkelerden biri olan Kuzey Kore, Rusya’nın yaptırımlara karşı iş birliğine gittiği aktörlerin başında geldi. Özellikle mühimmat üretiminin savaşın uzaması nedeniyle istenilen seviyeyi yakalayamaması Kuzey Kore-Rusya arasında büyük silah transferlerini beraberinde getirdi. Ardından Batılı medya ajanları Kuzey Kore askerlerinin Rusya saflarında savaşa dahil oldukları iddialarını gündeme taşıdı.

Neredeyse dünyanın her yerinden paralı askerlerin Ukrayna saflarında Ruslara karşı savaşması herhangi bir problem yaratmazken Batılı ajanslar Kuzey Kore’nin savaşa dahlini sürekli gündemde tuttular. Demokrasiler ile otoriter rejimlerin mücadelesi şeklinde lanse edilen fakat Rusya’nın bölgesel olarak elimine edilmesini içeren beklenti gerçekleşmedi. Ukrayna’nın NATO’ya üye olmamasını farklı dönemlerde sıklıkla vurgulayan Rusya, Şubat 2022’de resmi olarak Batılı aktörlerin kışkırtması nedeniyle özel operasyon başlattı. Rusya’nın dile getirdiği bu iddialara kıyasla Ukrayna bir devlet olarak kendi varlığını sürdürmeye ve işgale direnmeye çalışıyor. Fakat taraflar arasında ciddi bir güç dengesizliği mevcut (Tablo 1)

TABLO 1. İKTİSADİ VE ASKERİ KARŞILAŞTIRMA (2025)

Kaynak: IMF ve SIPRI *Trilyon Dolar **ABD Doları ***Milyon Kişi

Rusya, dünyanın eski süper güçlerinden olan Sovyetler Birliğinin ardılı olarak küresel enerji piyasasında kuvvetli bir aktör. Ukrayna eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetlerinden biri olarak sanayi, tarım ve altyapı olarak gelişmiş ülke. Fakat Rusya dünyanın en büyük nüfus ve ordularından birine sahip ve silah sanayisi küresel ölçekte dengeleri değiştirebilir. Bu dengelerin ABD ve Avrupalı ülkeler tarafından bozulması, tarafların üstünlük sağlamamasına sebebiyet verdi. Rusya’ya kıyasla daha büyük iktisadi kaynaklara sahip olan NATO ülkeleri verdikleri destek, hibe ve teşviklere nazaran Rusya’yı savaş dışı bırakamadılar.

Küresel Enerji Bağımlılığı ve Yaptırımların Etkisizliği

Rusya’nın içlerine doğru yapılan askeri hareketler başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak Rusya, Ukrayna’nın içlerine doğru ileri harekatlarda başarı kazandı ve ilerlemeye devam ediyor. Uygulanan yatırımlara karşın Batılı aktörler Rusya’dan enerji ithal ediyorlar. Tahminlere göre Avrupalılar Rusya’ya yıllık 200 milyar dolar enerji ödemesi gerçekleştiriyor. Ek olarak alternatif enerji hatları için yapılan girişimler Batılıların yanlış politikaları nedeniyle başarıya ulaşamıyor. Almanya iktisadi olarak yavaşlarken yaşlanan kıta Rusya’ya karşı alan kaybediyor ve askeri kuvvet tekrar sahada önemli hale geliyor.

1950-1953 Kore Savaşına ABD, Çin, Kuzey Kore, Güney Kore, İngiltere, Fransa ve Türkiye gibi birçok ülke dahil oldu. Savaş taraflar arasında dengenin oluşmasına neden olurken Kore yarımadası kalıcı şekilde ikiye bölündü. Günümüzde de devam eden Kuzey Kore-Güney Kore gerginliği taraflar arasında farklı dönemlerde sıcak çatışmaya dönüşebiliyor. Ek olarak Kuzey-Güney arasındaki sınır dünya üzerindeki en büyük askeri kuvvetlerin bulunduğu bölgelerden biri konumunda. Kuzey Kore, Komünist Bloğun dağılmasının ardından çok ciddi iktisadi problemlere maruz kaldı. Nükleer silahların elde edilmesi için yaptırımların göz ardı edilmesi tahminlere göre 2 milyondan fazla kişinin ölümüne sebep oldu. Kuzey Kore’nin günümüzde de nükleer faaliyetlere devam ettiği ve askeri ekipman envanterini genişlettiği biliniyor.

Kore Savaşından Günümüze Tarihsel Paralellikler

Ukrayna Savaşına dahil olunması ise yeni bir eşiğe gelindiği şeklinde okunabilir. Özellikle Rusya’dan ithal edilen teknoloji ve yapılan ticaret Kuzey Kore’nin yaptırımlara karşı direncini artırabilir. Ucuz maliyet ve geniş iş gücü yardımıyla Kuzey Kore farklı düzeylerde Rusya’nın ihtiyaç duyduğu ürünleri üretebilir ve yaptırımların yıkıcı etkilerinin azalmasına yardımcı olabilir. Taraflar arasındaki askeri işbirliği ve mühimmat transferi ise en kritik alan olarak öne çıkıyor. Batılı ajanslar tarafından yapılan açıklamalara göre Kuzey Kore tek başına mühimmat üretiminde neredeyse bütün kıtayı geçerek Rusya’ya gönderiyor. 40 bine yakın Kuzey Kore askerinin de Rusya’nın saflarında Ukrayna’daki Batılı aktörlere karşı savaştığı göz önüne alındığında Kore Savaşının benzeri bir durum ortaya çıkıyor.

Kore Savaşının sone ermesinin ardından yaklaşık 70 yıl sonra meydana gelen Ukrayna Savaşı benzer şekilde farklı aktörleri karşı karşıya getirdi. Tarihsel olarak ise benzer aktörler yine aynı tarafta yer alacak şekilde pozisyon aldılar. Rusya, Çin ve Kuzey Kore otoriter rejimleri temsil ederken demokrasiler Ukrayna’yı destekledi. 3 yıldan uzun süren ve milyonlarca insanın ölümüne sebebiyet veren Kore Savaşı tarafların birbirini mağlup edememesi nedeniyle bir ateşkes anlaşmasıyla sona erdi.

Benzer şekilde günümüzde Ukrayna Savaşı hakkında ateşkesten ve silahların susturulmasından söz ediliyor. 70 yılın ardından Kore Savaşında meydana gelen olaylar örgüsü yeniden tekrarlanıyor. Fakat bu sefer Avrupa’nın Doğu kıyısında yer alan bir ülke ikiye bölünme tehlikesi yaşıyor. Sonuç olarak küresel düzenin değişim arifesinde olduğunun tartışıldığı bir dönemde Kuzey Kore, Ukrayna Savaşına dahil oldu. Eğer Rusya’nın daha avantajlı çıktığı bir süreç meydana gelirse Avrupalı aktörler gelecekte daha fazla problemle karşı karşıya kalabilir.