Nöbetçi Eczaneler
Memelilerde cinsiyet genellikle X ve Y kromozomları ile belirlenirken, doğada bu kuralın dışında işleyen birçok sistem bulunuyor. Deniz kaplumbağalarında sıcaklık, bazı balıklarda özel genler cinsiyeti belirleyebiliyor. Ancak ahtapotların cinsiyet sistemi uzun süredir gizemini koruyordu. Oregon Üniversitesi’nden bilim insanları, bu gizeme ışık tutacak çarpıcı bir keşfe imza attı.
Dişi Ahtapotta Eşsiz Bir Kromozom Tespit Edildi
Araştırma kapsamında, Kaliforniya iki benekli ahtapotu (Octopus bimaculoides) üzerinde yapılan genetik incelemelerde, yalnızca dişilerde bulunan ve genetik materyalin yalnızca yarısını taşıyan bir kromozom keşfedildi. Bu durum, kromozomun tek kopyaya sahip olduğunu ve dolayısıyla bir cinsiyet kromozomu olabileceğini düşündürdü.
Araştırmacılardan Gabby Coffing, “Bu kromozomun dizileme verilerinin sadece yarısını taşıması, onun tek bir kopyaya sahip olduğunu gösteriyor. Bu da onun cinsiyeti belirleyen bir yapı olabileceğini işaret ediyor” dedi.
Cinsiyet Kromozomu Sadece Ahtapotlara Özgü Değil
Bilim insanları, keşfin doğruluğunu test etmek için farklı türlerden kafadanbacaklılar üzerinde de incelemeler yaptı. Benzer kromozomların kalamar ve notilus gibi türlerde de bulunduğu ortaya çıktı. Özellikle notilusların yaklaşık 480 milyon yıl önce ahtapotlardan evrimsel olarak ayrıldığı göz önüne alındığında, bu cinsiyet belirleme sisteminin çok eski bir genetik mekanizma olduğu düşünülüyor.
ZZ-ZW Cinsiyet Sistemi mi Kullanılıyor?
İnsanlarda erkekler XY, kadınlar XX kromozomlarını taşırken; bazı kuşlar ve kelebeklerde ZZ erkekleri, ZW ise dişileri temsil ediyor. Ahtapotların da benzer şekilde ZZ-ZW sistemine sahip olabileceği tahmin ediliyor. Ancak şu ana kadar W kromozomu açık şekilde tanımlanamadı. Bazı araştırmacılar, dişi ahtapotların yalnızca tek bir cinsiyet kromozomu taşıyor olabileceğini öne sürüyor.
Evrimsel Biyolojiye Işık Tutan Keşif
Bu bulgu, yalnızca ahtapotların cinsiyet sistemi hakkında değil, aynı zamanda cinsiyetin evrimsel süreci hakkında da önemli ipuçları sunuyor. Bilim insanları, kafadanbacaklılarda bu sistemin milyonlarca yıl önce oluşup stabilize olduğunu düşünüyor.
Gabby Coffing, “Kafadanbacaklılar, özellikle sinirbilim alanında bilim insanları için oldukça ilginç canlılar. Şimdi ise onların çok eski bir cinsiyet kromozomuna sahip olduğunu öğrendik” diyerek keşfin önemine vurgu yaptı.
Gelecek Araştırmalar Ne Vaat Ediyor?
Henüz ahtapotlarda cinsiyetin tam olarak nasıl belirlendiği netleşmiş değil. Ancak keşfedilen bu yeni kromozom, deniz canlılarında cinsiyet belirleme mekanizmalarının anlaşılması ve evrimsel biyolojinin daha derinlemesine incelenmesi açısından büyük bir adım olarak görülüyor. Bilim dünyası şimdi bu sistemi detaylıca çözümlemeye odaklanmış durumda.