Ermenistan ve Suriye’de Abd-Rusya Mücadelesi Mi? – Ceyhun Bozkurt

Ceyhun BOZKURT – 03 Ağustos 2025

Ermenistan üzerinden ABD-Rusya rekabeti kızışıyor gibi. Bu durum Türkiye’yi ne kadar etkiler bilinmez ama son gelişmeler, iki küresel gücün Türkiye’nin de ilişkilerini iyileştirdiği Ermenistan üzerinde askeri anlamda hareketliliğini ortaya koyuyor. Hareketlilik sertleşirse Türkiye-Azerbaycan ikilisinin alacağı tavır da önemli.

Detaylara bakalım.

Son gelen iki haber gerilimi artırır nitelikte.

Bunlardan ilki ABD’nin Ermenistan ile ortak askeri tatbikat yapacağı haberi. Tatbikat 12-20 Ağustos tarihlerinde Ermenistan’da gerçekleştirilecek. Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Eagle Partner 2025 tatbikatları barış gücü görevleri ve tıbbi tahliye prosedürlerine odaklanacak.

Tatbikata Ermeni barış gücü tugayının personeli ile Avrupa ve Afrika’daki ABD ordusu birlikleri ve Kansas’ta konuşlu Amerikan Ulusal Muhafızları katılacak.

Tatbikatların ana amacının, barış gücü operasyonlarına katılan birimlerin ortak faaliyetlerini organize etmek, yönetim ve taktik iletişim alanlarında tecrübe alışverişinde bulunmak ve Ermeni barış gücü askerlerinin eğitim düzeyini artırmak olduğu açıklandı.

İki ülke aynı tatbikatı geçen yıl da gerçekleştirmişti.

Biden yönetimi henüz görevi devretmeden, ABD ile Ermenistan arasında Ocak ayında Stratejik İşbirliği Anlaşması da yapılmıştı. Söz konusu anlaşma, ABD’nin Ermenistan’daki ekonomik ve askeri reformlara yardımda bulunmasını öngörüyordu. Anlaşma kapsamında ABD, Ermenistan”ın sınır güvenliğinin artırılması konusunda uzman desteği verilmesi amacıyla bu ülkeye bir ekip gönderecek. ABD ayrıca Ermenistan’la sivil nükleer enerji alanında iş birliği için müzakerelere başlayacak. Anlaşma kapsamında Ermenistan’ın ABD liderliğindeki DEAŞ’a Karşı Uluslarası Koalisyona resmî katılımda bulunması da kararlaştırılmıştı.

Ermenistan’da Paşinyan yönetimi, ilk aşamada ABD başta olmak üzere Batı desteğiyle iktidara gelmişti. Bu iletişim, özellikle ABD ile bağlar giderek güçlendirildi. Aktardığımız üzere güvenlik alanında işbirliği anlaşması da yapıldı.

Cumhuriyet Gazetesi’nden Birol Güger’in hatırlattığı bilgilere göre Erivan yönetimi Karabağ savaşı sürecinde Moskova liderliğindeki Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nü (KGAÖ) yetersiz kalmak ve özellikle Laçin Koridoru’nun Azerbaycan tarafından ele geçirilmesine müdahale etmemekle suçlamıştı.

2024 itibarıyla Ermenistan hükümeti, KGAÖ üyeliğini askıya aldığını açıklarken, Başbakan Nikol Paşinyan Rusya ile ittifakı ‘stratejik bir hata’ olarak nitelendirmişti.

İki ülkenin ortaklık anlaşması kapsamında ABD, Ermenistan’ın sınır güvenliği yeteneklerini geliştirmek için 27 milyon dolar, savunma sektörü reformları için ise 18 milyon dolar finansman sağlamış durumda.

Bu destekler arasında zırhlı ambulanslar, Siber Savunma Operasyon Merkezi kurulması ve Ulusal Eğitim Merkezi kapasitelerinin geliştirilmesi yer alıyor. (https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/abd-ermenistan-ortak-askeri-tatbikatinin-arka-plani-moskova-dan-kopusu-mu-simgeliyor-2423379)

Özetle iki ülke arasındaki ilişkiler böyle.

Ortaya atılan son iddiaya göre ise Rusya, Ermenistan üzerindeki nüfuzunu kolay kolay Batı’ya, özellikle de ABD’ye kaptırmak istemiyor gibi. Zaten Paşinyan yönetiminin politikalarından rahatsızlar. Azerbaycan’da yayın yapan haber sitesi Caliber’in iddiasına göre, son haftalarda Ermenistan’ın Gümrü kentindeki 102. Rus askeri üssünde hareketlilik arttı. Sitenin iddiasına göre bu askeri hareketlilik sadece dışa yönelik değil. Paşinyan yönetimine karşı bir hareketlilik planlandığı yönünde iddialar gündeme getiriliyor.

Kafkasya hattı hareketli olacak.

Ama hareketlilik sadece Kafkasya’da değil, Ortadoğu’da da yaşanacak gibi… Suudi Arabistan finansıyla Londra merkezli kurulan yayın organı Şarkül Avsat’ta yayımlanan bir haberdeki iddialara göre, Rusya Suriye’deki oyun sahasına Fırat’ın doğusu üzerinden yeniden girecek. Habere göre Rusya, Kamışlı’daki hava üssüne yığınak yapıyor. Ayrıca Rakka bölgesinde de askerleri bulunuyor. Bunlara ek olarak haberde bazı eski rejim unsurlarının Rusya himayesinde Fırat’ın doğusuna kaydırıldığı ileri sürülüyor. Moskova’nın Suriye’deki yeni yönetimle de ilişkilerini güçlendirme çabaları, Kafkasya ve Ortadoğu’da yeni bir mücadelenin işaretlerini barındırıyor.

Bu durum Türkiye ve Azerbaycan’ı da yakından ilgilendirdiği için gelişmeleri yakından takip etmekte fayda olacak.