ABD Başkanı Donald Trump’ın önerdiği yeni bütçe, NASA’nın bilimsel çalışmalarına büyük darbe vuruyor. Beyaz Saray tarafından Kongre’ye sunulan bütçe talebi, ajansın bilimsel görevlerini neredeyse yarı yarıya azaltmayı öngörüyor. Trump’ın almış olduğu bu kararın kısa ve uzun vadede Amerika’ya etkileri neler olabilir ? Trump’ın öncelik vermek istediği proje hangisi ?

Hangi Projeye Öncelik Verilmek İsteniyor ?

Trump yönetiminin yeni uzay politikası, NASA’yı yalnızca Ay ve Mars görevlerine odaklanacak şekilde yeniden yapılandırmayı hedefliyor. Diğer tüm bilimsel projeler, bütçe kesintileri kapsamında “ikincil önemde” değerlendiriliyor. Mars’a yapılacak insanlı görevler için 100 milyon dolarlık ek bütçe ayrılırken, iklim gözlem uyduları da dahil olmak üzere Dünya gözlem projelerinde büyük kesintiler planlanıyor.

Trump ve Musk Çatışması

Bütçe önerisiyle birlikte Donald Trump ile SpaceX’in kurucusu Elon Musk arasında da gerilim yaşanıyor. Başkan Trump, Musk’ın şirketiyle yapılan federal sözleşmeleri iptal etmekle tehdit etti. NASA, hem Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) mürettebat ve malzeme taşımak hem de Ay ve Mars görevleri için SpaceX’in Falcon 9 ve Starship roketlerine güveniyor.

SLS Projesi Reddediliyor, Yerine Hangi Proje Kullanılacak ?

Geliştirme süreci yıllarca süren ve fırlatma başına maliyeti 4,1 milyar doları bulan Space Launch System (SLS) projesi, Beyaz Saray’ın önerisiyle bütçeden çıkarılıyor. Yerine Elon Musk’ın Starship ve Jeff Bezos’un Blue Origin şirketine ait New Glenn roketleri öneriliyor. Ancak her iki sistem de henüz tam olarak güvenilirliğini kanıtlamış değil. Starship’in son üç test fırlatması başarısız olurken, New Glenn ise test aşamasında.

Uluslararası İş Birliklerine Zararı Ne Olacak ?

Kesintiler sadece ABD’yi değil, uluslararası iş birliklerini de etkiliyor. ESA ile ortak yürütülen Mars görevleri – özellikle Perseverance tarafından toplanan örneklerin Dünya’ya getirilmesi ve Rosalind Franklin gezgininin Mars’a gönderilmesi – iptal riski taşıyor. ESA, NASA’nın desteği olmadan daha özerk bir uzay programı geliştirme kararlılığında olduğunu açıkladı.

Cranfield Üniversitesi’nden Adam Baker Uyardı

Cranfield Üniversitesi’nden Dr. Adam Baker, bütçeden en fazla etkilenecek alanlardan birinin iklim takibi olduğunu belirtiyor. Dünya Gözlem programları, küresel ısınma ve doğal afetler gibi kritik konulara erken uyarı sistemi sağlıyor. Bu sistemlerin devre dışı bırakılması, insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden biri olan iklim değişikliğine karşı mücadeleyi zayıflatabilir.

Uzay Bilimcilerden Uyarı Geldi

Açık Üniversite’den Dr. Simeon Barber, yaşanan belirsizliğin insanlı uzay programı üzerinde “soğutucu bir etki” yarattığını belirtiyor. “Hayallerimizi inşa ettiğimiz temeller zedeleniyor,” diyen Barber, uzun vadeli bilimsel iş birliklerinin bu tür ani kesintilerle tehlikeye atıldığını vurguluyor.

Kongre Onayı Bekleniyor, Bekleyen Risk Ne ?

Trump yönetiminin bütçe önerisi henüz Kongre tarafından onaylanmış değil. Planetary Society’den Casey Dreier’e göre birçok Cumhuriyetçi Kongre üyesi bu kesintilere karşı çıkmaya hazır. Ancak siyasi kilitlenme yaşanması halinde, azaltılmış bütçenin geçici olarak yürürlüğe girme ihtimali var. Uzmanlara göre, bir uzay görevi bir kez durdurulduğunda, onu yeniden başlatmak neredeyse imkânsız hale gelebilir.