Chavez’den Maduro’ya! ABD’nin Venezuela takıntısı – Bercan Tutar

Bercan TUTAR – 27 Ağustos 2025

ABD’nin Hugo Chavez’in 1999’da iktidara gelmesiyle başlayan Venezuela karşıtı stratejisi yeniden alevlendi. Dünyanın en büyük petrol rezervine sahip ülkesi olan Venezuela, ABD’nin yoğun ambargolar yanında ülkenin iç siyasetine yönelik darbe dâhil doğrudan müdahaleleri nedeniyle enerji kaynaklarının sağlayacağı refahtan uzun yıllardır faydalanamıyor.

Zaten hedef alınmasının nedeni de bu! Bir bakıma ABD sömüremediği Venezuela’yı toptan yoksulluğa mahkûm ediyor. Verilere göre Venezuela, 303 milyar 800 milyon varil ile dünyanın en büyük petrol rezervine sahip ülkesi. Suudi Arabistan (258.6 milyar varil), İran (208.6 milyar varil), Irak (145 milyar varil), Kuveyt (101.5 milyar varil) ve Birleşik Arap Emirlikleri (97.8 milyar varil) gibi ülkeler Venezuela’dan sonra geliyor. Venezuela denklemindeki iki önemli aktör olarak öne çıkan ABD’nin petrol rezervi 47.1 milyar varilken Çin’in ise 26 milyar varil.

ABD’nin son yıllardaki emperyal politikaları Venezuela’yı Çin’e daha çok yaklaştırıyor. Pekin, ABD’nin ambargosu nedeniyle Venezuela petrolünü daha da ucuza alma imkânına kavuştu. Zira ambargodan önce Venezuela petrolünün büyük kısmını ABD’ye satıyordu. Amerikalı şirketler ülkenin çıkardığı ham petrolü işleyip ihraç ediyor ve pastanın büyük kısmını cebe indiriyordu. Ancak Chavez’in (1954-2013) iktidara gelmesiyle bu sömürü çarkı temelden bozuldu.

“ABD’yi gezegenimiz üzerinde dolanan en büyük tehdit” olarak niteleyen Chavez’e karşı ilk harekete geçen Amerikan Başkanı George W. Bush oldu fakat ABD’nin 2002’deki darbe girişimi başarısız oldu. Chavez de karşı atağa geçerek OPEC üzerinden ABD’yi hedef aldı. Irak işgaline karşı çıktı. Fidel Castro’ya petrol desteği vererek Amerika’nın Küba’ya uyguladığı izolasyonu çökertti. ABD’nin hedef aldığı Latin Amerika ülkelerine enerji desteği verdi.

Chavez hemen her yerde ABD’nin dış politikasına karşı hareket etti. Hem de ABD’nin tek süper güç olduğu ve ‘terör ile savaş’ adı altında bütün dünyayı yanına çektiği bir dönemde. Chavez bir başına ABD’ye meydan okuyor ve petrol kozunu devreye sokarak ambargo altındaki ülkelere maddi ve siyasi destek veriyordu.

Küba dışında Haiti, Bolivya, Irak ve Kosova krizlerinde ABD’nin en sert muhalifi oldu. 2000 yılında Saddam Hüseyin ile Bağdat’ta görüştü. 1991’deki Körfez Savaşı’ndan sonra Irak’a giden ve Saddam ile buluşan ilk ve tek yabancı devlet başkanı oldu. 2008’de ABD’nin Bolivya’da hükümet karşıtı ayaklanmaları organize etmesi üzerine Caracas’taki Amerikan elçisini ülkeden kovdu. 2004’de Haiti’deki ABD darbesine karşı çıktı.

Ücretsiz sağlık hizmetleri, konut ve eğitim imkânı sağladığı yoksul halk tarafından sevilen Chavez, 2012’de dördüncü kez Devlet Başkanı seçildi. Kendisine bir şey olması halinde yerine Devlet Başkan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olan Nicolas Maduro’nun geçmesini isteyen Chavez, 5 Mart 2013’te kanserden öldü.

Maduro, Chavez’in ölümünün ardından 14 Nisan 2013 tarihinde yapılan seçimde yüzde 50.6 oy alarak devlet başkanlığına seçildi. Ne var ki 6 Aralık 2015 tarihinde yapılan Parlamento seçimlerinde muhalefet, Ulusal Parlamento’da çoğunluğu sağlayınca ABD yeniden düğmeye bastı. 167 sandalyeli parlamentonun 112’sini kazanan muhalefet, Maduro’ya kazan kaldırdı. ABD destekli büyük bir sosyal ve siyasal darbe teşebbüsü devreye sokuldu. Ford ve Good Year gibi şirketler ülkeyi terk etti. Ekonomik saldırılar had safhaya ulaştı. Fakat Maduro Mayıs 2018’deki başkanlık seçimlerini büütn oyunlara rağmen kazandı. Ne var ki ABD yanlısı muhalefetin çoğunlukta olduğu meclis 10 Ocak 2019 tarihinde Maduro’nun kazandığı seçimi geçersiz kılan bir karar aldı. Muhalefet, Maduro’nun yerine ABD’nin işaret ettiği meclis başkanı olan 35 yaşındaki Juan Guaido’yu geçici devlet başkanı ilan etti.

Maduro’yu “hakkı olmayan bir mevkii ele geçirmekle” suçlayan Guaido pişkin bir şekilde kendi kendini devlet başkanı ilan etti. Hemen harekete geçen ABD Başkanı Trump da Maduro hükümetinin meşruiyetini kaybettiğini belirterek Guaido’yu ülkenin meşru lideri olarak tanıdıklarını açıkladı. Bu karara sert tepki gösteren Maduro yönetimi ABD ile bütün diplomatik ilişkileri kesti.

Trump bu gelişmenin hemen ardından yaptığı yazılı açıklamada, “Venezuela’da demokrasinin yeniden tesisinin sağlanması adına ABD’nin ekonomik ve diplomatik gücünün tamamını kullanmaya devam edeceğim” dedi.

Fakat halkın ve ordunun Maduro’dan yana olması nedeniyle Trump hedefine ulaşamadı. Trump’tan sonra iktidara gelen Joe Biden da aynı düşman siyaseti izledi. O da Maduro’yu deviremedi. Trump 20 Ocak 2025’te ikinci kez yemin içer içmez Maduro dosyasını tekrar açtı. Oysa Maduro da 15 Ocak 2025’te üçüncü dönem için yemin içerek göreve başlamıştı. Trump’tan tam beş gün önce.

Oysa mesele kişisel olmaktan çok daha fazlasını içeriyordu. Mesele küresel ve bölgesel bir hegemonya mücadelesiydi. Nitekim ABD’nin 2019’dan beri resmen savaş ilan ettiği Maduro’yu devirememesinin iç faktörler dışındaki en önemli nedenlerinden biri dış destekti. Zira ABD ve Avrupa’nın Venezuela’yı rehin alma projesine en başta Rusya, İran, Çin ve Türkiye karşı çıkmıştı. Bu aktörlerin desteği ABD’nin bütün planlarını bozarak Maduro’nun elini içeride ve dışarıda daha da güçlendirdi.

Boşuna ‘Can çıkmadan huy çıkmaz’ dememişler. Şimdi Trump uyuşturucu karteli lideri olarak lanse ettiği Maduro’nun başı için 50 milyon dolar ödül koyarak yeniden savaş baltasını çekti. Venezuela açıklarına dört savaş gemisi ve dört bin asker gönderme kararı aldı. Gerekçesi narko-terörizmle mücadele. Oysa asıl hedefi herkes biliyor… Maduro’yu devirip Venezuela’ya diz çöktürmek ve enerji devasa kaynaklarına el koymak. Fakat dünya ABD’nin at koşturduğu eski dünya değil. Amerika istediği her şeyi yapamıyor artık…