TOKİ kiralık konut projesi İstanbul’daki kira artışını dengelemek için hükümetin gündemine girerken, Bakan Murat Kurum’un detaylı açıklamaları ve uzman görüşleri dikkat çekiyor.

İstanbul’da Kiralara Müdahale: TOKİ’den Kiralık Konut Atağı

Son dönemde İstanbul’da kira fiyatları hızla yükseldi ve bu artış hükümetin doğrudan gündemine girdi. Özellikle yaz aylarında taşınma talebinin artması, okul kayıtları ve tayinler gibi nedenlerle ev ihtiyacı daha da büyüdü. Bu süreçte Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’dan kritik bir açıklama geldi.

Bakan Kurum, İstanbul’da kiralık konut arzını artıracak yeni bir model üzerinde çalıştıklarını ve TOKİ eliyle Anadolu ve Avrupa yakasında kiralık sosyal konutlar yapacaklarını duyurdu. “İstanbul’da kiralık konut yapacağız. Anadolu ve Avrupa yakasında kiralık konut yapmak suretiyle hem kentsel dönüşüme katkı sunmuş hem de İstanbul’daki gayrimenkuldeki kira artışlarını aşağı çekip dengeleyeceğiz” sözleriyle yeni dönemin işaretini verdi.

TOKİ’den Sosyal Kiralık Konut Modeli Nedir?

Projenin detayları henüz tümüyle netleşmese de Bakan Kurum’un açıklaması modelin nasıl işleyeceğine dair ipuçları veriyor. TOKİ bu kez sadece satılık değil kiralık sosyal konut üretecek. Amaç, kentsel dönüşüm yapılan alanlarda geçici yerleşim ihtiyacını çözmek ve genel olarak İstanbul’daki kiralık konut arzını artırmak.

Kiralık sosyal konutların Anadolu ve Avrupa yakasında dengeli şekilde planlanması bekleniyor. Bu sayede İstanbul’un farklı bölgelerindeki kiralık konut talebi bölgesel olarak da dengelenebilecek.

Uzman Yorumu: Rezerv Kiralık Konut Stoku Kritik

Konuya dair milliyet.com.tr’ye konuşan Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, kiralık konut stoku oluşturmanın önemine dikkat çekti. Uzman görüşünde şu ifadeler öne çıktı:

“Son dönemde kira tarafında yaşanan talep artışı hükümetin bazı adımlar atmasına neden oldu. Rezerv kiralık konut stoku oldukça önemli bir başlık. Çünkü siz bir bölgede kentsel dönüşümü yaptığınızda oradaki nüfusu belli bir düzeyde başka bir yerde kiralık olarak oturtuyorsunuz, kişiler daha sonra tekrar aynı yere gelebiliyor.”

Bu açıklama, projenin yalnızca dar gelirli vatandaşlar için değil, kentsel dönüşümün sürdürülebilirliği için de kritik olduğunu gösteriyor.

Gelir ve Sosyal Durum Kriteri Olacak

TOKİ’nin kiralık konut projesi yalnızca arzı artırmakla kalmayacak, dağıtımında sosyal denge de gözetilecek. Mustafa Hakan Özelmacıklı bu konuda şunları söylüyor:

“Kiralık daireyi verecekleri kişilerin sosyal imkanları, gelir düzeyleri mutlaka kontrol edilecektir. Yurt dışında buna benzer birçok uygulama var. Hanede yaşayacak nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak oda sayısı ve metrekare dikkate alınarak, kişilerin gelir seviyesine bakılarak bu model uygulanıyor.”

Bu modelde belediye evleri benzeri sistemlerle kiralık sosyal konutlar ihtiyaç sahiplerine belirli sürelerle kiralanacak, kişilerin gelir seviyesi yükseldikçe daireyi boşaltmaları gerekecek.

İstanbul’da 7 Milyon Kiracı: Arz Yetersizliği Büyüyor

Türkiye genelinde yaklaşık 7 milyon kiracı bulunuyor ve büyük bir kısmı İstanbul gibi büyükşehirlerde yaşıyor. Bu nedenle yeni sosyal konut hamlesinin şehir genelinde kira enflasyonuna etkisi merak konusu.

Uzmanlar bu kapsamda şu uyarıyı yapıyor: “Birçok bölgede kira enflasyonunu dengelemek açısından önemli olacaktır. Büyükşehirlerde bu rakam olarak çok zor. Ülkemizde bugün 7 milyona yakın kiracı var. İstanbul gibi büyükşehirlerde buna çok ihtiyaç var. Yoksa siz kiralık konut arzını sağlıklı şekilde sağlayamazsanız kira fiyatlarında artış çok daha yüksek oluyor.”

Devletin Konut Politikası Değişiyor mu?

TOKİ bugüne kadar ağırlıklı olarak satışa yönelik sosyal konut üretimiyle biliniyordu. Son yıllarda milyonlarca vatandaşı ev sahibi yapan TOKİ projeleri, uzun vadeli ve uygun ödeme planlarıyla dikkat çekti.

Özelmacıklı bu konuda şunları söylüyor: “Devlet şimdiye kadar yaptığı projelerde daha çok konut edindirme üzerine durdu. Şu anda yüzde 56-57 seviyelerinde konut sahipliği oranı. Şimdiye kadar milyonun üzerindeki konut daha çok insanları ev sahibi yapma amacıyla verildi.”

Ancak kiralık sosyal konut modeli, konut sahipliği oranının yanında kira piyasasına da doğrudan müdahale anlamına geliyor.

Hızlı Başvuru Bekleniyor: Kura Sistemi Gündemde

Yeni projenin yıl sonuna doğru başvuruya açılması planlanıyor. Özellikle İstanbul’daki yüksek kira fiyatları nedeniyle talebin çok yüksek olması bekleniyor.

Özelmacıklı bu sürece ilişkin şu tahminde bulunuyor: “Yeni sosyal konut projesi için bu yıl sonunda başvurular alınacak. Diyelim ki ekim-kasım ayında proje açıklandı. Çok yüksek oranda başvuru olacak. 250 bin konut için ülkemizde belki 5 milyon başvuru olacak.”

Ancak bu projelerin tamamlanmasının en erken 3 yılı bulabileceği, dolayısıyla kira enflasyonunu kısa vadede çözmesinin beklenmemesi gerektiği ifade ediliyor.

Kira Sertifikası ve Finansman Modeli

TOKİ’nin kiralık sosyal konut projesinin finansman modeli de dikkat çekiyor. Uzmanlar devletin kira gelirlerini bir fon sistemine dahil ederek uzun vadeli bir finansman modeli kurabileceğini söylüyor.

Özelmacıklı’nın açıklaması: “Devlet bunları bir kira sertifikası sistemine dönüştürerek finansman sağlayabilir. Devlet bunu kendi arsasına yapıyor. Elde ettiği kira gelirlerini bir fon sistemine dahil eder.”

Bu modelle, hem projelerin maliyeti karşılanabilir hem de uzun vadeli sosyal konut arzı sürdürülebilir hale getirilebilir.

Kiralar Ne Kadar Olacak?

En merak edilen sorulardan biri TOKİ’nin kiralık sosyal konutlarının kira bedelleri. Piyasaya göre daha uygun fiyatlı olmaları bekleniyor.

Özelmacıklı’ya göre: “Kiraya verilen bu tür konutların piyasaya göre biraz daha makul oran üzerinden kiraya verilmesi ihtimal gibi duruyor. Bunun sertifika veya bir gayrimenkul yatırım fonu üzerinden değerlendirilmesi üzerinden o fona para yatıranlar belli bir fizibil getiriyi arzu ederler.”

Ancak burada devletin sosyal devlet yaklaşımıyla özellikle düşük gelirli vatandaşlara yönelik fiyatlamalar yapması bekleniyor.

Konutlar Kimlere ve Nasıl Verilecek?

TOKİ kiralık konut projesi herkese aynı daire tipini sunmayacak. İhtiyaca göre oda sayısı ve daire büyüklüğü planlanacak.

Özelmacıklı bu konuda şunları dile getiriyor: “Her yıl belli zamanlarda kiracının gelir durumuna bakarak, çocuk sayısına bakarak değerlendirilecektir. Her aileye 3+1 daire verilmez. Yeni evlenen bir çifte 1+1 daire verebilirsiniz. Belki 1-2 çocuğu olana 2+1 verebilirsiniz. 3 çocuk ve üstü varsa belki 3+1 daire verilebilir. Bu ihtiyaca göre belirlenecektir.”