Prof. Dr. Celalettin Yavuz – Güvenlik Politikaları Uzmanı – 11 Eylül 2023
ABD, Sovyetler ve Çin’in ardından Rusya’nın bile başaramadığı ay yüzeyine birkaç hafta önce uzay aracı indirme başarısıyla uzay çalışmalarında var olduğunu ispatlayan Hindistan’da ilk kez Dünya ekonomisinin %85’ini, dünya ticaretinin %75’ini oluşturan en zengin 20 ülkesini temsil eden G-20 Zirvesi 9-10 Eylül 2023 tarihlerinde düzenlendi. Yakında ismi Bharat Cumhuriyeti’ne dönüştürülecek ülkenin başkenti Yeni Delhi’de, “Küresel güç” mesajı ve “Tek Yeryüzü, Tek Aile, Tek Gelecek” ana temasıyla, gerçekleşen zirve için gecekondular yıkıldı, ara sokaklardaki başıboş maymunlar ve köpekleri toplatıldı. Böylece “gelişmiş ülke” imajı verilmeye çalışılan sunilikler ise eski Demirperde ülkelerini hatırlattı.
Bilindiği üzere G20 üyeleri Almanya, ABD, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye ve AB Komisyonu’dur. Hindistan Başbakanı Modi’nin ev sahipliğindeki zirveye Çin ve Rusya gibi iki önemli küresel gücün lideri ve zirveye davet edilen ancak Covid olan İspanya Lideri katılmadılar. Zirveyi öncesi ve sonrasıyla masaya yatırdık.
Önemli Liderlerden Eksik Gerçekleşen G-20 Zirvesi
Ukrayna saldırısı üzerine ABD ve G7 yaptırımları uğrayan Rusya’nın Lideri Putin güvenlik kaygıları sebebiyle 2022’de Endonezya’daki zirveye katılmamıştı, bu yıl da katılmadı. Benzer husus 2008’den bu yana liderler zirvesine katılan Çin tarafında da yaşandı. Zirve öncesi katılmayacağını bildiren Devlet Başkanı Şi Cinping’in yerine yeni Başbakan Li Qiang yer aldı. Dünyanın en zengin ilk 8 ülkesinden ikisinin, en zengin iki ülkesinden birinin liderlerinin katılmadığı bir zirve yaşandı. Çin Lideri Şi’nin zirveye katılmama gerekçelerinden ilki, kısa bir süre önce gerçekleşen BRICS ülkeleri zirvesinde alınan “Genişleme” kararlılığının G20 ile aşındırılması riski olabilir. Beş üyesi (Çin, Rusya, Hindistan, Güney Afrika ve Brezilya) ile BRICS, G7’yi gibi üyesi oldukları G20’yi de rakip gibi görmektedirler. Şi’nin katılmama sebeplerinden bir diğerinin de, her ne kadar gene birkaç hafta önce aralarındaki sınır sorunlarını çözmüş olsalar ve BRICS, ŞİÖ gibi uluslararası kuruluşlarda birlikte üye olsalar da, Hindistan’la devam eden sorunlar sebebiyle olabileceği ileri sürülmektedir.
Geçen yıl üye olmayan Ukrayna’nın Lideri Zelenski video-konferansla “Ukrayna barış formülü” önerisiyle katılmış ve Rusya’yı yok sayarak “G-19” sözünü kullanmıştı. Ancak bu yıl Rusya ile yakın ilişkileri bulunan Hindistan tarafından Zelenski zirveye davet edilmedi.
Zirveden Önemli Notlar
Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı ve birçok ikili görüşmeler yaptığı zirvenin ilk günü Ukrayna savaşında Rusya’ya aba altından sopa gösterircesine önce “ülkelerin toprak bütünlüğüne saygı” esasına vurgu yapıldı, ardından sonuç bildirisine Rusya’yı doğrudan hedef almamaya özen gösterilerek metin yumuşatıldı. Bu arada Türkiye’nin çabalarının takdir edildiği Tahıl Koridoru’nun tekrar işlerlik kazanması talebi ısrarla tekrarlandı.
Afrika Birliği’nin G20 üyesi yapıldığı zirvede ‘Yeşil kalkınma, hızlandırılmış/kapsayıcı ve dirençli büyüme, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde hızlandırılmış ilerleme, teknolojik dönüşüm ve dijital kamu altyapısı, 21. yüzyıl için çok taraflı kurumlar, kadın liderliğinde kalkınma, uluslararası borç yapısında reform, kripto para düzenlemeleri, enerji ve gıda güvenliği” konuları öne çıktı.
Temiz enerjiye geçiş için uzlaşıldı. Gelişmekte olan ülkelerin 2030’a kadar emisyon hedeflerine ulaşmaları için 5,8-5,9 trilyon dolara ihtiyaç duyulacağı, bu maksatla düşük maliyetli finansman için çalışılacağı, küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 3 katına çıkarılacağı taahhüt edildi. Ancak fosil yakıtlara bağımlılığın kademeli azaltılmasında uzlaşılamadı.
Çin ve Rus liderlerin yokluğunda ABD Lideri Biden, istediklerini tam alamasa da Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru anlaşmasını onayladı. Çin’in “Kuşak-Yol”, Rusya’nın “Kuzey-Güney Koridoru” ve bu yeni koridor arasında dileriz bir “koridor savaşı” başlamaz!
