Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 20 Eylül 2023
17-19 Eylül 2023 tarihleri arasında icra edilen Birleşmiş Milletler (BM) 78’nci Genel Kurulu’na Türkiye’yi temsilen Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan da katıldı. Erdoğan henüz bu maksatla New York’a uçmadan önce “Cumhurbaşkanı Erdoğan BM Genel Kurulu Ajandası” başlıklı analizi 13 Eylül’de yayınlamıştık. Bu yazıda Erdoğan’ın özellikle bölgesel ve küresel sorunlarla ilgili temasları üzerinde durmuştuk. Tabii ki ağırlıklı konular da kendi sahamız olan “Güvenlik Politikaları” üzerindeydi. Yani bölgesel ve küresel güvenlik politikaları üzerinde ikili temasların hangileri olacağını öngörmeye alışmıştık.
Bu yazı üzerine bazı dostlar, Türkiye’nin ekonomik sorunlarını öne sürerek “Nasıl olur da ekonomiyle ilgili temasları pas geçersin?” diyerek haklı eleştirilerde bulundular. Bu sebeple Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM Genel Kurulu vesilesiyle bulunduğu New York’taki ekonomi, çevresi, düşünce kuruluşları ve diğer siyasi temasları üzerinde durulmaya çalışıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın New York Etkinlikleri
New York’a avdetini takiben ziyareti sırasında konaklayacağı BM binasının karşısındaki Türkevi’ne girişte özellikle Ahıskalı Türklerin sevgi gösterileri ile karşılanan Erdoğan, Genel Kurul öncesi iş adamları, diğer ülke liderleri ve söyleşilerini burada gerçekleştirdi.
Erdoğan’ın ilk konuğu dünyaca ünlü milyarder, Tesla elektrikli otomobil ve uzay şirketi SpaceX’in kurucusu ve CEO’su Amerikalı iş insanı Elon Musk idi. Ziyarete oğlu ve eşiyle gelen Musk, 27 Eylül-1 Ekim 2023 tarihlerinde İzmir’de Çiğli havalimanında gerçekleştirilecek Teknofest’e davet edildi. Erdoğan Musk’a ayrıca Türkiye’nin elektrikli arabalar konusundaki hazırlıkları TOGG otomobil üretimi ve ülke çapında elektrikli arabalarla ilgili altyapı çalışmaları hakkında bilgi vererek, Tesla’nın bir fabrikasını da Türkiye’de açmasını teklif etti. Halen Tesla üreten fabrikalardan dördü ABD’de (Fremont, California Nevada, New York, Texas’ta olup, yurtdışındaki fabrikaları ise Şanghay (Çin) ve Berlin–Brandenburg (Almanya)’tadır. Bilindiği üzere son yıllarda Türkiye’nin uzayda görevlendirdiği uydular Musk’ın SpaceX firması tarafından yörüngelerine yerleştirilmiştir.
Erdoğan’ın Türkevi’ndeki konukları arasında Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de bulunmaktaydı. Cezayirli konuğu ile ikili siyasi ve ekonomik ilişkilere ilaveten BM gündemindeki konular ile bölgesel/küresel gelişmeler değerlendirildi. Keza Nijer’de yaşanan gelişmeler de dahil Afrika’daki gerilimler üzerinde çözüm önerileri tartışıldı.
Erdoğan’ın Polonyalı konuğu Duda ve NATO Genel Sekreteri ile “bölgesel sorunlar” üzerinde görüşüldüğü bilgisi verildi. Kuşkusuz ki her iki konukla yapılan görüşmelerin odağında Rusya-Ukrayna savaşının gidişatı ve giderek ağırlaşan koşulları vardı.
Erdoğan, Türkiye hakkında olmadık yalan ve yanlış değerlendirmelerle farklı bir Türkiye resmi çizenlerin algı yönetimini kırmak maksadıyla bir başka yolu daha yürürlüğe soktu. ABD’nin sayısız düşünce kuruluşlarından New York’ta faaliyet gösterenler Türkevi’ne davet edildi. Erdoğan, uluslararası sistemin adil ve kurallara dayalı bir sistemden yoksun olduğunu, bu sebeple küresel ölçekte haksız ve hukuksuz uygulamaların giderek arttığını, küresel istikrarsızlığın giderek dünyayı esir almaya başladığını, mutlaka bir reform yapılması gerekliliğinin altını çizdi. Şahsında Türkiye’nin bir süreden beri “Dünya beşten büyüktür!” sözüne giderek daha fazla taraftar bulunduğunu, hatta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de hemfikir olduğunu belirtti.
Bir kısmını düşünce kuruluşlarıyla paylaştığı küresel dengesizlikle ilgili görüşlerini BM Genel Kurulu’nda da paylaşacağını ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, iklim değişikliğinin etkileri, gıda krizi ve küresel terör konusundaki çifte standartlara da değindi.
1 Eylül’de BM Genel Kurulu’nda küresel ve bölgesel sorunları, çözüm önerileriyle birlikte değerlendiren Erdoğan’ın 35 dakikalık konuşmasının analizi ayrı bir yazıyla sunulacaktır.
