Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 23 Eylül 2023
Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan 16 Eylül 2023’te İsveç’in NATO üyeliğinin geleceği konusunda, ABD’nin F-16’ların satışı için “Kongre karar verecek!” ifadesi üzerine “Onların Kongresi karar veriyorsa, bizim de Meclisimiz karar verecek!” diyerek, beklentileri önledi. Neredeyse İsveç’le aynı tarihlerde üyelik girişiminde bulunan Finlandiya, Türkiye’nin vetosuna takılmayacak şekilde “ev ödevlerini” yerine getirip ittifakın üyesi olurken “ev ödevi” konusunda söz veren ama eylemde “havanda su döven” İsveç ise hala bekliyor. Bu yazıda İsveç’in NATO üyeliği ve Türkiye’nin tutumunu ele almaya çalıştık.
İsveç’in NATO Üyeliği Sürecinde Türkiye’nin Şartları
Rusya Ukrayna savaşı ile birlikte Finlandiya ve İsveç yeni tehdit Rusya’ya karşı güvenliklerinin sağlanması için NATO üyeliği girişiminde bulundular. Ukrayna’nın komşuları olan Polonya ve Baltık Ülkeleri (Litvanya, Letonya ve Estonya), Ukrayna gibi İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği için asıldılar. Rusya’ya karşı Avrupa’yı yönlendirmek isteyen ABD ile İngiltere de bu isteği köpürttü. Bu savaştan önce “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşti!” diyen Macron’un Fransa’sı bile diğer NATO üyeleri gibi iki ülkenin üyeliğine onay verileceğini ifade etti.
Başlangıçta sessiz kalan Türkiye, özellikle İsveç’in en azından 4 yıldır Türkiye’ye olmadık zararı veren PKK, DHKP-C gibi terör örgütlerine yardım, yataklık ve destek, son yıllarda FETÖ terör örgütüne barınma imkanı verdiğini hatırlayarak şart koştu. Bu tür terör örgütleri desteklenmez, Türkiye tarafından aranan terör örgütü üyeleri teslim edilirse, üyeliklerine onay verilebileceği bildirildi. Keza az da olsa Türkiye’ye sattıkları bazı silah ve araçlara koydukları ambargoların da kaldırılması istendi. Haziran 2022 sonlarında Madrid’de önce Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Finlandiya Dışişleri Bakanı Haavisto ve İsveç Dışişleri Bakanı Linde arasında üçlü muhtıra imzalandı. Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç ve Finlandiya liderleri ile NATO Genel Sekreteri Stoltenberg 4’lü Zirvesi sonunda Stoltenberg “Son 10 yılın en büyük güvenlik krizi aşıldı. İsveç ve Finlandiya, Türkiye’ye tam destek sözü verdi!” diyerek sonucu duyurdu.
4’lü zirvenin ardından gerçekleşen NATO zirvesinde Türkiye’nin terörle 40 yıllık mücadelesi videoyla gösterildi. İsmen belirtilen NATO üyesi Avrupa ülkelerinde yuvalanan terör örgütleri ile ABD’nin Suriye’de silah, eğitim ve siyasi destek verdiği PKK/YPG hakkında ayrıntılı bilgilendirme sonunda Türkiye’nin insan, kaynak ve zamanını harcayan bu terör örgütlerine müttefiklerinin destek vermesinin akla ve vicdanlara sığamadığı yüzlerine vuruldu.
Aslında Türkiye’nin amacı, özellikle ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya gibi terör örgütlerine alabildiğince destek veren, ancak Türkiye’ye silah ambargosu uygulayan diğer NATO ülkelerini ikna etmekti. Ancak oralı bile olmadılar. ABD, F-16 uçakları ve malzemelerinin satışını Kongre kararına havale ederken Fransız Dışişleri Bakanı Colonna, Fransa’nın “bölgeyi (Irak/Suriye) DEAŞ’tan kurtarmak için savaşan ‘Kürt savaşçıları’ unutmayacağını” söyledi.
Finlandiya Ev Ödevini Yaparken Sürekli Tökezleyen İsveç
Bu gelişmeler ve verilen sözlerin üzerinden daha bir ay geçeden İsveç’te direklere PKK paçavraları asıldı. Daha sonra seçimlerin yenilendiği İsveç’te anayasada ilgili değişikliğin yapıldığı bildirildi. Ancak Aralık sonlarında başkent Stockholm’de PKK’nın polis nezaretinde Türkiye aleyhine protesto yürüyüşü yapıldı. Haziran 2023 sonlarında bu kez İsveç’te Kur’an-ı Kerim yakma provokasyonları başladı.
Polisin engelleme çabası üzerine Yüksek Mahkeme polisin engelleme girişimini kaldırdı. Ev ödevini yaptığı için Finlandiya’nın üyeliğe kabul edildiği 10 Temmuz’da Vilnius NATO zirvesi sırasındaki Türkiye, İsveç ve NATO’nun üçlü görüşmesinde Türkiye, İsveç’in üyeliğiyle ilgili tasarıyı TBMM’ye göndereceğini açıkladı. Ancak sözünde bir türlü duramayan İsveç’te, görüşmeden bir gün sonra ise Yüksek Mahkemesi iadesi istenen iki teröristin sınır dışı edilmesini engelleyen kararı açıkladı. Üstelik dünya çapında 2 milyar Müslüman’ı rahatsız eden Kur’an-ı Kerim yakma eylemi de önlenemedi.
Sözleri kağıt üzerinde kalan İsveç’in NATO üyeliğine sizce yüce Meclisimiz “Evet” der mi?
