Prof. Dr. Celalettin Yavuz – Güvenlik Politikaları Uzmanı, 07 Eylül 2023
Kahramanmaraş merkezli depremler öncesinde Türkiye ile Yunanistan önemli bir gerilimin eşiğindeydi. Deprem sonrası Yunan Dışişleri Bakanı Dendias Hatay’daki Yunan kurtarma ekibinin çalışmalarını izlemişti. Aynı dönemde Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın davetine Yunan mevkidaşı Nikolaos Panagiotopoulos da Hatay’a gelerek incelemelerde bulunmuştu. Bu bir Yunan savunma bakanının 20 yıl sonra ilk Türkiye ziyaretiydi. Ziyaretin ardından Yunanistan Göç ve İltica Bakanı Notis Mitarakis de Türkiye’yi ziyaret etti.
Oysa depremlerden henüz 1-2 gün önce Yunan basınında Alman Deutsche Welle’deki “Yunanistan Türkiye’nin en güçlü politik ve askeri hasmı…” başlıklı yazıda ABD’de Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez’in, Türkiye’nin istediği F-16 uçaklarının satılmaması için ABD Başkanı Biden’a yazdığı mektup gündeme gelmiş, ortalık gerilmişti.
5 Eylül 2023’te ise Miçotakis’in ikinci dönem hükümetinin yeni Dışişleri Bakanı Giorgos Gerapetritis, kendisi gibi yeni atanan mevkidaşı Hakan Fidan’ı ziyaret etti. Pozitif mesajların verildiği bu ziyareti ele aldık.
Ege’nin İki Yakasında “Barış” Havası
Depremin hemen ardından kurtarma timini ve Yunan halkının topladığı çeşitli ihtiyaç maddelerini deprem bölgesine gönderen Yunanistan’da bir dönemin Genelkurmay Başkanı Amiral Evangelos Apostolakis, depremi fırsata çevirmenin hesabı içerisinde “Yunanistan’ın kara sularının 12 deniz miline çıkarması için en uygun zaman!” olduğunu söyleme densizliğinde bulunmuştu. Buna karşılık Başbakan Miçotakis’in ablası, bir dönemin Yunan Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni, “Doğu Akdeniz ve Ege’de enerji kaynaklarının ortak kullanımı için Türkiye ile işbirliği yapılabileceğini” dile getirerek ortamı tekrar yumuşattı.
Nisan ayında Atina’ yakınlarında ve “PKK’nın eğitim alanı” veya “terör yuvası” olarak bilinen Lavrion Kampı’nın kapanacağı haberi duyuldu. Göç Bakanlığı’na bağlı ancak güvenliği Yunan silahlı kuvvetleri tarafından sağlanan mülteci kampının kapatılacağı Temmuz ayında bir kez daha Yunan basınında yer aldı. Bu bahar havası içerisinde taraflardan Yunanistan Ege’deki Kataigis planlı tatbikatını, Türkiye de Denizkurdu Tatbikatı’nı iptal etti.
Haziran sonlarında ikinci tur seçimleri kazanarak tekrar iktidara olan Miçotakis, Savunma Bakanlığı’na eski Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ı, Dışişleri Bakanlığı’na daha önce Doğu Akdeniz yetki alanları konusunda “şahin” tutumuyla bilinen Gerapetritis’i atadı. Yurtdışına ilk resmi ziyaretini Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne (GKRY) gerçekleştiren Gerapetritis, ortak basın toplantısında “Deniz sınırları konusunda uzun süredir devam eden anlaşmazlığı çözmek için Türkiye ile müzakerelere başlamaya hazır olduklarını” açıklayarak olumlu mesaj verdi.
Türk-Yunan Barışı Sürdürülebilir olabilir mi?
Yunan kabinesinde 6 bakana ilaveten bakan yardımcısı, gölge bakan ve 20’si milletvekili olmak üzere Türkiye karşıtlığıyla ünlü 61 “Pontus soykırımı” hayalcisi mevcuttur. Bu atmosfer içerisinde Ankara’da bir araya gelen bakanlardan Gerapetritis, azınlıklar konusuna ilaveten 3 aşamalı yol haritasından bahsetti. Önce siyasi görüşmeler düzeyi, ikinci aşamada güven artırıcı önlemler, üçüncü aşamada pozitif gündemin devam ettirilmesi için uzlaşıldığını söyledi.
Erdoğan ve Miçotakis’in de 18 Eylül’de BM Genel Kurulu sırasında görüşecekleri, Dışişleri Bakanı Fidan’ın da söylemleri dikkate alındığında, tarafların bahar havasını sürdürme niyetinde oldukları anlaşılabilmektedir. Yunan basınının “Zor bir tango başlıyor” başlığı, Miçotakis’in, iki ülke ilişkilerinin düzeltilmesini isterken, “Saf değilim ve ülkelerin dış politikalarının bir anda değişmediğini biliyorum!” ifadeleri ve taraflardan en az birinin anlaşmazlık konularında parametre değiştirmemesi halinde çözüm konusunda umut yok gibidir.
Çözüme tarafları cezbedecek bir yaklaşım bulunmalıdır. Mesela son günlerde Türkiye’de de taraftar bulmaya başlayan, deniz yetki alanlarındaki paylaşımda üçüncü tarafın da katılımıyla üçlü bir “Kazan, kazan, kazan!” formülüne işlerlik kazandırılabilir. Nasıl mı?
