İsrail’in İran’a yönelik askeri operasyonlarında en kritik hedefin Fordo Nükleer Tesisi olduğu ortaya çıktı. “Tüm operasyon, Fordo’nun ortadan kaldırılmasıyla tamamlanmış olacak” diyen yetkililer, bu hedefin vurulmasının saldırıların sonunu getirebileceğini söylüyor.

İsrail’in hava saldırıları nükleer merkezleri vurdu

Geçtiğimiz cuma günü başlayan yoğun İsrail hava saldırıları, İran’ın savunma sistemlerinde ciddi zafiyetlere yol açarken, nükleer programla ilişkili birçok tesis ve bilim insanı hedef alındı. 14 nükleer bilim insanının hayatını kaybettiği operasyonlar, İran’ın nükleer kapasitesine doğrudan müdahale niteliği taşıyor.

Fordo hala ayakta: İsrail için çözülmemiş hedef

“Yükselen Aslan” kod adlı saldırı serisi içinde hedef alınan kritik tesislerden biri de Fordo Yakıt Zenginleştirme Tesisi oldu. Ancak Fordo, gelişmiş savunma sistemleri ve zorlu coğrafi yapısı nedeniyle büyük saldırılardan etkilenmeden ayakta kalmayı başardı.

Fordo neden bu kadar önemli?

Tahran’ın 160 kilometre güneyindeki dağlık bölgede, Kum kentine yakın bir noktada yer alan Fordo Tesisi, İran’ın nükleer yakıt üretiminde kilit rol üstlenen iki merkezden biri. Diğeri olan Natanz Tesisi daha önceki saldırılarda büyük ölçüde hasar almış olsa da Fordo, stratejik konumuyla daha zorlu bir hedef olarak dikkat çekiyor.

İran’ın kararlılığının sembolü

Fordo, sadece teknik altyapısıyla değil, aynı zamanda İran’ın nükleer alandaki direniş ve kararlılığının sembolü olarak da görülüyor. Yeraltına, dağın içine inşa edilen yapı, onlarca metre derinliğe gömülmüş durumda ve gelişmiş hava savunma sistemleriyle çevrili. Bu özellikler tesisi fiziksel saldırılara karşı oldukça dirençli kılıyor.

“Fordo yıkılırsa saldırılar sona erebilir”

İsrail’in ABD Büyükelçisi Yechiel Leiter’in açıklamaları, İsrail’in niyetini net biçimde ortaya koyuyor:
“Tüm operasyon, Fordo’nun ortadan kaldırılmasıyla tamamlanmış olacak.”
Bu sözler, Fordo’nun yok edilmesinin İsrail için yalnızca askeri değil, aynı zamanda psikolojik bir dönüm noktası olduğunu gösteriyor.

Fordo, silah sınıfı nükleer materyalin üretim üssü

Amerikalı Orta Doğu uzmanı Brett McGurk’e göre, Fordo Tesisi İran’ın silah sınıfı nükleer materyal üretimi için en kritik altyapıya sahip merkezi. Dolayısıyla Fordo’nun işlevsiz hale getirilmediği bir senaryoda, İran’ın nükleer programının tümüyle son bulması mümkün değil.

İsrail’in silahları yeterli mi?

Uzmanlar, İsrail’in elindeki konvansiyonel silahların Fordo gibi derinlikte yer alan, ağır korunaklı tesisleri yok etmek için yetersiz olduğunu vurguluyor. Böyle bir hedefi vurabilecek yegane mühimmat, yalnızca ABD tarafından üretilen ve sadece B-2 tipi hayalet bombardıman uçaklarında kullanılabilen GBU-57A/B Dev Nüfuz Edici Bomba.

Alternatif yöntemler: Siber saldırı ve iç sabotaj

Fordo’nun askeri yollarla yok edilmesi teknik olarak çok zor olduğundan, İsrail daha önce olduğu gibi alternatif senaryoları da gündeme alıyor.
2010 yılında Stuxnet virüsüyle yapılan siber saldırılar ve 2021’de Natanz’daki sabotaj, bu tür yöntemlerin geçmişte işe yaradığını gösteriyor. Ancak İran’ın şu anda yüksek alarm seviyesinde olması, bu tür girişimleri daha da riskli hale getiriyor.

Yeni bir “nükleer dağ” hazırlanıyor

Fordo yok edilse bile, İran’ın nükleer kapasitesi tamamen ortadan kalkmayacak. Çünkü Tahran yönetimi, Natanz’ın güneyinde “Kazma Dağı” olarak bilinen Kūh-e Kolang Gaz Lā bölgesinde yeni, daha da derin ve korunaklı bir tesisin yapımını sürdürüyor. Bu gelişme, İran’ın nükleer alandaki kararlılığını artırarak sürdürdüğünü gözler önüne seriyor.

İsrail uzun vadeli bir mücadeleye hazırlanıyor

İsrail’in hedefleri kısa vadeli askeri başarılarla sınırlı değil. Uzmanlara göre Tel Aviv yönetimi, İran’ın nükleer kapasitesini uzun vadeli ve sistematik olarak zayıflatma stratejisi güdüyor. Bu da önümüzdeki süreçte hem doğrudan saldırılar hem de dolaylı yöntemlerle devam edecek bir mücadeleye işaret ediyor.

İran’dan henüz resmi bir misilleme açıklaması yok

İran yönetimi şu ana kadar Fordo’ya yapılan saldırı girişimlerinin tesis üzerinde ciddi bir zarar oluşturmadığını belirtirken, kamuoyuna net bir misilleme mesajı vermedi. Ancak uzmanlar, Fordo’nun hedef alınmaya devam etmesi durumunda İran’ın farklı cephelerde tepki verebileceğini değerlendiriyor.