Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 8 Mayıs 2024
İsrail, “Ha girdim, ha gireceğim!” dediği, Gazze Şeridi’nin Mısır’a açılan kapısının olduğu şehre de girdi. Gazze Şeridi’nde taş üstünde taş bırakmayan İsrail, en yakın destekçileri ABD, İngiltere ve Almanya’nın daha önceleri “Lütfen en azından Refah’a saldırma!” dercesine itirazlarına rağmen, Hamas’ın İsrail saldırısından yedi ay sonra 7 Mayıs 2024 sabahı Refah’a saldırarak, rövanşı aldığı gibi Refah Kapısı’nın Filistin tarafını ele geçirdiğini de duyurdu.
Hamas, Ateşkesi Kabul Ettikten Saatler Sonra Oyuna mı Geldi?
Gazze Şeridi’nde yeni yeni bulunan toplu mezarlarla yedi ay içerisinde İsrail’in katlettiği çoğu çocuk ve kadın Filistinlilerin sayısı 35 bini aştı. 80 bin civarında yaralı, çoğunun öldüğü tahmin edilen 6 binin üzerinde kayıp var. 1.9 milyon kişi de evini, yurdunu, bahçesini, işini kaybederek İsrail’in “Güvenli bölge” diye işaret ettiği Refah’a sığınmışlardı. Fazladan gelen 1.9 milyon kişinin evlerde, yurtlarda, otellerde ağırlanması mümkün olamadığı için derme çatma çadırlarda ve kulübelerde yaşayan “kendi ülkesinde sığınmacı” konumundaki Filistinliler, bir darbe de İsrail’in Refah şehrine 6/7 Mayıs sabaha karşı karadan ve havadan saldırısıyla yediler.
Daha önce Refah’ın Mısır tarafından bölgeye ulaştırılan “insani yardım konvoyları”, bundan böyle İsrail’in denetimine tabi olacak. Yani yardım malzemelerinden istediğini, istediği zaman ihtiyaç sahibi Filistinlilere verecek, ya da vermeyecek…
İşin ilginç yanı da bir süredir Mısır ve Katar’ın aracılığında İsrail ile Hamas arasında sürdürülen ateşkes görüşmelerine Hamas rıza göstermiş, anlaşmanın kabul edildiğini zanneden Filistinliler Refah sokaklarında gösterilere bile başlamışlardı. İşte Filistinliler sevinç naraları atarken, Hamas tarafından kabul edilen şartların Mısır tarafından ‘yumuşatılmış’ olduğu için Netanyahu Hükümeti tarafından kabul edilemeyeceği de ajanslarda geçmişti. Nitekim böyle de oldu ve bir bakıma İsrail de Hamas’ın beklemediği bir zamanda Refah’a saldırdı.
Refah Saldırısı Öncesi Gazze Şeridi’nin Tasviri
BM Kalkınma Programı ve Ekonomik Kalkınma örgütünün ortak raporu, Filistin Merkezi İstatistik Bürosu’nun verilerine göre daha 15 Nisan 2024’te Gazze Şeridi’nde hasar gören 370 bin civarındaki konuttan 79 bini tamamen yıkılmış. Yıkılan evlerin tamamının yeniden inşasının 2040’a kadar sürebileceği değerlendiriliyor. Bu arada bu süreye hasar gördüğü halde yıkılmayan yüz binlerce evin onarım süresi dahil değildir.
BM’nin Ocak 2024 içinde yayınlanan raporunda, Gazze’deki yıkımın mali boyutu yaklaşık 18.5 milyar dolar olarak belirtilmekteydi. Gazze Şeridi’ndeki altyapının da 40 yıl geriye gittiği, yeni kaynak bulunsa bile 20 yılda yenilerinin yerlerine konabileceği ileri sürülüyor.
Türkiye’nin İsrail’le Ticareti Tamamen Askıya Alması
Türkiye, 2 Mayıs 2024 tarihi itibariyle İsrail’le ticareti durdurdu. Bir önceki ay da Türkiye Gazze’deki İsrail vahşeti sebebiyle inşaat demirinden yassı çeliğe, mermerden seramiğe kadar 54 ürün grubuna ihracat kısıtlaması getirmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da 24 Nisan’da Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier ile Ankara’daki basın toplantısında “İsrail ile yoğun ticari ilişkileri artık ayakta tutmuyoruz, o iş bitti!” şeklinde ifade kullanmıştı.
TÜİK’n verilerine göre 2023’te Türkiye-İsrail ihracat hacmi 7.07 milyar dolardır. Bunun 5.43 milyar doları ihracat, 1.64 milyar doları da ithalat şeklindedir. 7 Ekim 2023’te Gazze Operasyonunun başlamasıyla zaten İsrail’le ticari ilişkilerde düşüş başlamıştı. 2023 yılı itibariyle İsrail, Türkiye’nin en ihracat yaptığı ülkeler arasında 13’üncü sıradaydı.
Sonuç itibariyle Refah’ın da ele geçirilmesiyle Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin hayatı daha da çekilmez hale gelecektir. Aslında BM Barış Gücü’ne ihtiyaç varsa da ABD’nin vetosu bunu önleyebilir. İsrail, Filistinlileri bölgeden atmak istese de bunu destekleyen yoktur. İsrail’i frenleme konusunda S. Arabistan, Mısır, BAE gibi Arap ülkeleri de İsrail’le ticareti kesmezlerse, Türkiye’nin ticaret fazlası verdiği bu ülkeyle ticareti durdurma girişimi “Attığı taşın kurbağaya değmediği” etkiyle karşılaşacaktır.
